نگاهی بر کلمه‌ی «اوت کوتور» (Haute couture)
هفته‌ی مد اوت کوتور پاریس که هرساله در پاریس برگزار می‌شود، امسال (۲۰۱۹) از ۲۱ ژانویه تا ۲۵ ژانویه برگزار شد و برندها و طراحان قدیمی و سرشناسی مثل دیور[۲]، شانل[۳]،والنتینو[۴]، رولف اند روسو[۵] و… در آن شرکت داشتند. تاریخ برگزاری هفته‌ی مد پاریس را کمیته‌ای تعیین می‌کند که این تاریخ هر سال از سپتامبر تا اکتبر متغیر است و امسال ۸ ماه زودتر از حد معمول و در اولین ماه سال میلادی برگزار شد. حال به بهانه‌ی برگزاری این هفته‌ی مد، مروری بر چیستی و چرایی این هفته و این شاخه از هنر طراحی لباس داشته باشیم.
اوت کوتور چیست؟
ترجمه‌ی تحت‌الفظی اوت کوتور دوخت با کیفیت است اما این کلمات نمی‌توانند معنای دقیق این شاخه از طراحی لباس را برسانند. اوت کوتور به لباس‌هایی اطلاق می‌شوند که بسیار با کیفیت، با پارچه‌های غیر معمول و فاخر، با دقت و جزئیات فراوان و از ابتدا تا انتها با دست دوخته می‌شوند. این لباس‌ها اکثرا قیمت‌گذاری نمی‌شوند و مانند تابلوی نقاشی با آنها رفتار می‌شوند با این تفاوت که تابلوی نقاشی را نمی‌توان پوشید و در آن زندگی کرد. مراحل طراحی و دوخت این لباس‌ها به زمان بسیار زیادی احتیاج دارد چرا که تمام جزئیات با دست انجام می‌شود و گاهی تا ماه‌ها به طول می‌انجامد. لباس‌های اوت کوتور بسیار خلاقانه هستند و مدساز سال آینده می‌شوند به طوری که طراحان معمولی‌تر و دارندگان کمپانی‌های تولید لباس و بوتیک‌ها از جزئیات و مدل‌های این لباس‌ها الهام می‌گیرند و گاه تقلید می‌کنند. بنابراین تماشا و تحلیل لباس‌های این هفته‌ی مد برای طراحان جوان، نویسندگان و منتقدان مجلات مد بسیار ضروری است و گاهی سردبیرهای این مجله‌ها و طراحان مد تمام سال خود را حول محور این هفته‌ی مد برنامه‌ریزی می‌کنند. اوت کوتور در فرانسه از طرف قانون پشتیبانی می‌شود و کمیته‌ای به نام chamber de commerce et d’industrie de Paris تصمیم می‌گیرد که کدام برندها و خانه‌های مد از نظر حرفه‌ای، مهارت و قابلیت شرکت در رویدادهای مربوط را دارند.
تاریخچه‌ی اوت کوتور:
اوت کوتور به اوایل قرن هجدهم میلادی و لویی شانزدهم برمی‌گردد. مری جین رز برتین[۶] (جولای ۱۷۴۷ تا سپتامبر۱۸۱۳) که طراح لباس و خیاط ملکه ماری آنتوانت بود، لباس‌های اوت کوتور را به فرهنگ طراحی لباس، که در آن زمان محدود به پاریس بود، معرفی کرد و در واقع می‌شود رز برتین را مادر اوت کوتور نامید.
ماری آنتوانت، ملکه‌ی فرانسه، که به خوش پوشی و سرآمد بودن در مد و جسورانه لباس پوشیدن و آرایش کردن معروف بود، هفته‌ای دو مرتبه با رز برتین دیدار می‌کرد. برتین جدید ترین کارهای خود را به ملکه معرفی می‌کرد و ساعت‌ها با یکدیگر درباره آنها حرف میزدند و تغییرات لازم را در لباس‌ها به وجود می آوردند. او مدل‌ها، رنگ‌ها، پارچه‌ها و جزئیات را برای آنتوانت دستچین می‌کرد و مقامش به عنوان طراح لباس ملکه‌ی فرانسه باعث شد بتواند بر مد سراسر اروپا تاثیرگذار باشد؛ چراکه زنان فرانسوی از ملکه در لباس پوشیدن تقلید می‌کردند و باقی کشورها نیز فرانسه و نحوه لباس پوشیدن فرانسویان را سرلوحه خود قرار می‌دادند.
برتین از سال ۱۷۷۰ تا ۱۷۹۲ (یعنی تا انقلاب فرانسه و سرنگونی لویی شانزدهم و ماری آنتوانت) در سمت “وزیر مد” در دربار مشغول به کار بود. طی این سالها زنان ثروتمند لباس‌هایشان را از پاریس و از طراحان معروف و ماهر سفارش می‌دادند و افراد معمول جامعه نیز لباس‌های کپی شده از طراحان را با کیفیت‌های معمولی به تن می‌کردند. کسانی که به پاریس سفر می‌کردند لباس‌های فرانسوی را برای سوغاتی می‌خریدند. به مرور زمان و آسان‌تر شدن مسافرت در اروپا، زنان ثروتمند به پاریس سفر می‌کردند تا لباس و وسایل زینتی خود را از این شهر، که مهد مد و لباس است، تهیه کنند. خیاطان فرانسوی بهترین خیاطان اروپا و لباس‌های فرانسوی بهترین لباس‌ها محسوب می‌شدند.
حدود یک قرن بعد چارلز فردریک ورث[۷] ( اکتبر ۱۸۲۵ تا مارس ۱۸۹۵) با پایه گذاری “خانه‌ی مد ورث” در پاریس به یکی از مشهورترین و ماهرترین طراحان مد تبدیل شد. او انقلابی در مد به وجود آورد و بسیاری از سنت‌های مد مدرن از اقدامات او سرچشمه می‌گیرد. چارلز ورث با اینکه متولد انگلیس بود اما از محبوب ترین طراحان مد در فرانسه شد و به زودی بسیاری از افراد طبقه بالا و ثروتمندان فرانسه را مجذوب هنر خود کرد و هر جا که ثروتمندان می‌رفتند، توجه جامعه نیز بر همان جا می‌رفت و شهرت ورث از اینجا آغاز شد. او تعادلی در هنر و بازاریابی در مد ایجاد کرد، لباس‌هایش را بسیار با دقت و هنرمندانه طراحی و دوخت می‌کرد و در نمایش و بازاریابی برای محصولاتش از روش‌های نوین و خلاقانه استفاده می‌کرد. چارلز فردریک ورث لباس‌ها را برای افراد به صورت خاص و با توجه به اندام، رنگ پوست، موقعیت اجتماعی و حتی شخصیت آنها طراحی می‌کرد و لباس‌ها فقط و فقط مختص یک مشتری‌ها بود. او رنگ‌ها و پارچه‌ها را با وسواس بسیار انتخاب می‌کرد و لباس‌ها را به دقت با دست می‌دوخت تا بهترین نتایج برایش حاصل شود. علاوه بر این، او اولین کسی بود که برای نمایش لباس‌ها از مدل‌های زنده در فضای خانه‌ی مد ورث استفاده کرد و همچنین اولین کسی بود که نام خود را به صورت مارک در قسمت داخلی لباس‌های دوخت.
در سالهای بعد، افراد دیگری در اروپا و به خصوص فرانسه شروع به استفاده از روش ورث کردند: پاتو[۸]، شنل، لنوین[۹]، ویونت[۱۰]، مینبوچر[۱۱]، دیور و…
برخی از این خانه‌های مد همچنان با طراحان جوان و رویکرد‌های مدرن پابرجا و در حال فعالیت هستند. در واقع می‌توان گفت زنجیره‌ی طراحان موفق مد به خصوص اوت کوتور از ورث شروع شد.به طور مثال ورث بنیان‌گذار شد و دیور از او تقلید کرد، ایو سنت لورن[۱۲] از شاگردان و طراحان دیور شد، و سپس تام فورد[۱۳] نیز مدتی نزد لورن کار کرد.
اوت کوتور مدرن:
امروزه، لباس‌های اوت کوتور به جز در موارد محدود، برای فروش و درآمد زایی نیستند بلکه از آنها برای طراحی‌های خلاقانه، زنده نگه‌داشتن هنر و مهارتهای هنری مانند سوزن دوزی‌های مختلف، و معرفی رویکرد هنری برندها و خانه‌های طراحی مد استفاده می‌شود. همچنین برندها این لباس‌ها را به چهره‌های سرشناس هنری و تلوزیونی می‌دهند تا روی فرش قرمز مراسم‌های هنری و خیریه پوشیده شوند.
[۱] Haute couture
[۲] Dior
[۳] Chanel
[۴] Valentino
[۵] Ralph and russo
[۶] Marie-Jeanne Rose Bertin
[۷] Charles Frederick Worth
[۸] Patou
[۹] Lanvin
[۱۰] Vionnet
[۱۱] Main bocher
[۱۲] Yves Saint Laurent
[۱۳] Tom Ford
