شلوار جین از کجا آمد؟ فرد مبتکر طراح آن کیست؟ جین از کدام کشور جهانی شد و چگونه به یک مد در سرتاسر دنیا تبدیل شد؟
اگر شما هم مثل من عاشق فیلم‌های کلاسیک باشید می‌دانید که تاریخ مد و دنیای فیلم‌های کلاسیک به‌هم گره خورده‌اند. ورورد شلوار جین به زندگی روزمره‌ی ما هم از این قاعده مستثنا نیست. در این مقاله سرگذشت شلوار جین و دخالت سینما در همه‌گیر شدن این لباس پرطرفدار را بررسی می‌کنیم.
شلوار جین، به شلوارهایی از جنس پارچه‌ی دِنیم یا جین و یا به اصطلاح ایرانی “لی” گفته می‌شود. اولین باری که شلوار جین به ایران آمد از برند لی[۱] وارد ایران شد و نام این برند مثل خیلی از چیزهای دیگر روی کالا ماند. امروزه با اینکه تولیدی‌های داخلی و برندهای خارجی انواع و اقسام شلوارها را به بازار ایران می‌فرستند اما ایرانی‌ها همچنان به آن شلوار لی می‌گویند.
این شلوار توسط جیکوب دیویس[۲] و لِوی اشتراوس[۳] در سال ۱۸۷۳ تولید شد و اختراع آن‌ها همچنان یکی از محبوب‌ترین لباس‌های دنیا است. این شلوار در تمام گروه‌های سنی طرفدار دارد و حتی نمونه‌های بانمک و کوچک نوزادی آن در مراکز خرید به فروش می‌رسد.
دلیل نامگذاری پارچه‌ی جین، محل تولد این پارچه یعنی شهر جنوا[۴] در ایتالیا است. در این شهر به پنبه، جین گفته می‌شود و شغل اکثر مردم این شهر در گذشته پارچه بافی و نساجی بوده است.
لوی یکی از تجار آلمانی بود که در سال ۱۸۵۱ از آلمان به نیویورک مهاجرت کرد و با برادرش به فروش انواع کالا پرداخت. دو سال پس از مهاجرتش در حالی که زمزمه‌های معادن طلا در غرب آمریکا اکثر مردم را به آن سمت از دنیا می‌کشاند، لوی نیز تصمیم گرفت به سانفرانسیسکو برود و بخت خود را امتحان کند. در همین شهر بود که لوی و جیکوب با هم آشنا شدند و زندگیشان برای همیشه تغییر کرد.
لوی در سانفرانسیسکو انواع پارچه مثل پنبه و کتان و جین و… می‌فروخت و جیکوب یکی از مشتریان او بود. جیکوب پارچه‌ها را برای دوخت چادر، زین اسب، کیف و جای اسلحه استفاده می‌کرد و از پارچه‌های جین، چادر می‌دوخت و معدن‌چیانِ در پی طلا، در این چادر‌ها زندگی می‌کردند.
روزی یکی از کارگران معدن به جیکوب درباره‌ی نازکی و نحیفی پنبه در مقابل کار سخت معدن گلایه کرد. شلوارهای نخی و کتانی کارگرها نمی‌توانست در مقابل سنگ‌های معدن دوام بیاورد و خیلی زود پاره و فرسوده می‌شد. جیکوب به فکر افتاد که از پارچه‌هایی که از لوی خریده و با آن‌ها چادر دوخته بود – همان جین- شلوارهایی را برای معدن‌چیان بدوزد تا در موقعیت‌های سخت دوام بیاورد.او همچنین قسمت‌هایی که شلوارهای کارگران معدن معمولا از آنجا پاره می‌شد دولایه دوخت تا بادوام‌تر شود و معدن‌چیان مدت طولانی‌تری از آن استفاده کنند. این لباس کار به صورت سرهمی دوخته شد و شلوارهای مردانه در قسمت جلو و شلوارهای زنانه در قسمت پهلوی چپ زیپ داشتند. هر دوی این لباس‌ها طوری طراحی و دوخته شده بودند که گشاد باشند و به کارگران آزادی عمل دهند. در سال‌های بعد علاوه بر کارگران معدن، کشاورزان و روستاییان و کارگران دیگر نیز از این لباس کار استفاده کردند.
جیکوب ابتدا می‌خواست این اختراع را خود به تنهایی ثبت کند اما پول کافی برای این کار نداشت. بنابراین به سواغ لوی رفت و از او درخواست کرد تا قسمتی از پول لازم برای ثبت اختراع را بپردازد و این‌گونه جیکوب و لوی شریک شدند و شلوار جین متولد شد.
شاید تاریخ شلوار جین و چگونگی به وجود آمدن آن، در همین لحظه برای شما پایان پذیرد اما موقعیت فرهنگی و جایگاه اجتماعی این لباس در نیمه دوم قرن ۲۰ بین سال‌های ۱۹۵۰ تا ۱۹۹۰ سرنوشت این لباس محبوب را جالب نگه داشته است.
این شلوار ابتدا لباس کار بود اما در سال‌های بعد جوانان برای سرپیچی از قوانین این شلوارها را پوشیند و رفته رفته به یک سمبل مد تبدیل شد.
در سال ۱۹۵۵ شلوارهای عادی و به شکل امروزی برای اولین بار در فیلم “شورش بی دلیل”[۱] که به کارگردانی نیکلاس ری[۲] ساخته و در سینماها پخش شد، پوشیده شد. در این فیلم جیمز دین[۳] -که نقش یک پسر جوان را بازی می‌کند که با مشکلات عاطفی دست و پنجه نرم می‌کند و دست به کارهای خطرناکی میزند- برای اولین بار این نوع شلوار را می‌پوشد. پس از پخش این فیلم، شلوار جین به یکی از سمبل‌های شورش و سرپیچی در جوانان تبدیل شد و در پی آن، پوشیدن این لباس در مدارس و دانشگاه‌ها، رستوران‌ها، سالن‌های تئاتر و … ممنوع اعلام شد.
در دهه‌ی ۱۹۶۰ میلادی کم کم این شلوارها مورد قبول جامعه قرار گرفت و صرفا یک لباس بود و معنای سمبلیک نداشت و بالاخره در دهه‌ی ۱۹۷۰ جزئی از مد به حساب آمد.
در سال ۱۹۶۵ بوتیکی در شهر نیویورک به نام لیمبو شلوارهای جین را شستشو می‌داد تا کهنه‌تر دیده شوند و به اصطلاح سنگ‌شور و با پارچه‌های دیگر وصله می‌کرد و آن‌ها را به قیمت بالاتری می‌فروخت. این ایده به زودی فراگیر شد و ابتدا دنیای غرب و سپس شرق را نیز فراگرفت. پوشیدن شلوارهای جین پاره نیز از ابتدای دهه ۸۰ میلادی وارد جامعه شد. دلیل اصلی ورود شلوار پاره به زندگی خرده فرهنگ‌ها فقر بود. یکی از جوانانی که عاشق شلوار جین بود با وجود پارگی در قسمت زانوها به پوشیدن آن ادامه می‌داد فقط به این دلیل که آن شلوار مورد علاقه‌ی او بود و پول برای خرید شلوار جین نو نداشت. کم کم این کار هم درست مانند هر چیز جدیدی در جامعه آن روز فراگیر شد. گروه‌های پانک و راک با استایل مخصوص خودشان در دهه ۸۰ و گروه‌های متال در دهه ۹۰ شلوارهای جین پاره می‌پوشیدند. در آن زمان این مد به این حد امروزی و با این تنوع نرسیده بود و پارگی‌ها فقط در قسمت زانو بود. مدونا، مایکل جکسون و جون بان جوی از هنرمندانی بودند که در آن سالها از سردستگان این مد به حساب می آمدند. در سال‌های جدید دوباره این مد به جامعه برگشته است و این بار پارگی‌ها از نقاط کوچک هستند تا موارد افراطی آن در شلواری که سال گذشته خبرساز رسانه‌ها و کاربران شبکه‌های اجتماعی شد.
شلوار جین از اوایل دهه ۳۰ و پس از کودتای ۲۸ مرداد وارد ایران شد ولی حدود بیست سال طول کشید تا با سلیقه‌ی ایرانی همخوان شود. بین سال‌های ۱۳۵۰ تا ۱۳۵۴ شلوارهای جین در مجلات و کاتالوگ‌ها قرار گرفت و مردم به این مد جدید روی آوردند. این شلوارها درست مانند مد آن سالها دمپا گشاد و با کمربند پوشیده می‌شد.
[۱] Rebel without a cause [۲] Nicholas Ray [۳] James Dean [۴] Lee [۵] Jacob Davis [۶] Levi Strauss [۷] Genoa [۸] Rebel without a cause [۹] Nicholas Ray [۱۰] James Dean
