بهترین فیلمهای ژانر روانشناختی و معمایی قرن ۲۱

تمام فیلم‌هایی که ما می‌بینیم ممکن است که راه نجاتی برای فرار از مسائل و مشکلات در زندگی روزمره باشند، اما فیلم‌های مهیج روانشناسانه یک سفر کاملا ذهنی برای مخاطب هستند. دیدن این گونه فیلم‌ها باعث می‌شود در عین حال که می‌پرسیم «در واقع چطور چنین چیزی امکان‌پذیر است؟» احساس خود درباره واقعیت را مورد پرسش قرار دهیم. بنابراین جای تعجب نیست اگر این ژانر فیلم‌ها در باکس آفیس از امتیاز بالایی نسبت به بقیه‌ی ژانرها برخوردار باشند؛ فیلم‌بازهای حرفه‌ای عاشق این سبک هستند.

بخوانید: بهترین فیلم‌های ژانر رمانتیک قرن بیست و یک

بسیاری از افراد بر این باورند که تمام فیلم‌ها را می‌توان از جنبه‌ی روانشناسانه بررسی کرد. چون در هرکجا که انسان باشد، مطالعه‌ی او از طریق روانشناسی هم امکان‌پذیر است. اگرچه این نظریه تا حدودی درست است، اما در برخی از فیلم‌ها، مفهوم روانشناسانه بر سایر مفاهیم در فیلم غلبه دارد. به همین دلیل این ژانر فیلم‌ها را می‌توان در دسته‌بندی فیلم‌های روانشناسانه قرار داد. در این مطلب به معرفی برخی از بهترین فیلم‌های روان‌شناسانه‌ی قرن بیست‌ویکم خواهیم پرداخت:

فیلم American Psycho

American Psycho فیلمی به کارگردانی مری هرون براساس رمانی از برت ایستون الیس به همین نام است. این فیلم محصول کشور آمریکا است و در سال ۲۰۰۰ ساخته شده. در خلاصه داستان این فیلم آمده است که پاتریک بتمن جوانی ۲۶ساله، جذاب، شیک‌پوش و باهوش است که به تمام کلوب‌های مشهور رفت‌وآمد دارد. رفتار او در ظاهر با دیگران مودبانه و دوستانه است اما حد و مرز را در روابط خود نگه می‌دارد. اما پشت این چهره‌ی موجه یک هیولای ترسناک قرار گرفته است. او که روانی و عاشق آدم‌کشی است، شب‌ها را صرف این کار دهشتناک می‌کند. دلایل بتمن برای آدم‌کشی، تنفر، حسادت و عقده‌های روحی و مادی است، اما یک دلیل را نادیده می‎گیرد: جنون کامل. جنون پاتریک در طول فیلم افزایش یافته و هرکس را که بر سر راهش قرار بگیرد به قتل می‌رساند. هیچ‌کس از کارهای پاتریک اطلاعی ندارد. حتی کارآگاه دانلد کیمبال هم درباره بتمن دچار گمراهی شده است. داستان فیلم به همین شکل پیش می‌رود تا اینکه پاتریک با پل آلن آشنا می‌شود.

فیلم Memento

کریستوفر نولان کارگردانی است که به خاطر سبک خاص خود مشهور است. نولان طرفداران زیادی در جهان دارد. این کارگردان با فیلم Memento خود را به عنوان استاد فیلمسازی روانشناسانه در قرن بیست‌ویکم به جهان معرعی کرد. در این فیلم که در ژانر نئونوآر است و ابعاد روانشناسانه داستان را به محوریت لئونارد شلبی بررسی می‌کند، مخاطب باید تلاش کنند تا زمان‌بندی داستان را همراه با کاراکتر اصلی فیلم بدست آورد.

لئونارد شلبی بر اثر حادثه، حافظه‌ی کوتاه مدت خود را از دست داده است. او سعی دارد با کمک یادداشت‌ها، خالکوبی‌ها و عکس‌های خود، خلاء حافظه‌اش را پر کند. شلبی در تلاش است تا کسی را که همسرش را کشته پیدا کرده و انتقام بگیرد.

فیلم یک ذهن زیبا A Beautiful Mind

فیلم A Beautiful Mind به داستان زندگی جان نش، نابغه‌ی ریاضی، استاد دانشگاه پرینستون و برنده‌ی جایزه‌ی نوبل اقتصاد می‌پردازد که به بیماری اسکیزوفرنی پارانویایی مبتلاست. این فیلم در سال ۲۰۰۱ بر اساس کتابی به همین عنوان نوشته‌ی سیلیویا ناسار و کارگردانی ران هاوارد ساخته شده است. دو بازیگر اصلی این فیلم راسل کرو(جان نش) و جنیفر کانلی(همسر جان نش) هستند.

در فیلم A Beautiful Mind  چالش اصلی نش، حل معادلات پیچیده‌ی ریاضی نیست. اصلی ترین چالش او تمایز بین واقعیت و تخیل است. این فیلم از لحاظ فنی، اثری شایسته در بین فیلم‌های روانشناختی‌‌ست. A Beautiful Mind چهار جایزه‌ی اسکار را دریافت کرد.

فیلم جاده مالهالند – Mulholland Drive

Mulholland Drive شاهکار به یادماندنی دیوید لینچ، فیلمساز مشهور آمریکایی است که در سال ۲۰۰۱ ساخته شد. دیوید لینچ که به سینماگری مولف معروف است همواره در ساخت فیلم‌های خود از سبک فیلمسازان اروپایی پیروی می‌کند. به همین دلیل بسیاری او را کارگردان سبک پست مدرن می‌نامند.

فیلم Molholland Drive  هم از قاعده‌ی سبک کارگردانی لینچ مستثنی نیست. این فیلم با الهام از افکار سورئالیسم، به سرکوب عذاب وجدان در بشر می‌پردازد. این فیلم در زمان اکران خود شدیدا مورد تحسین منتقدین قرار گرفت به طوری که علاوه بر نامزدی بهترین کارگردانی از جایزه اسکار، جایزه بهترین کارگردان را از جشنواره کن برای لینچ به ارمغان آورد.

بخوانید: ۱۷ فیلم برتر ژانر جنایی قرن حاضر

در خلاصه داستان این فیلم آمده است که زنی موسیاه تصادف می‌کند. این زن که مجروح شده به شکل پنهانی وارد خانه‌ی پیرزنی می‌شود که درحال رفتن به سفر است. بتی هنرپیشه جوان و بلندپروازی است که برای بازی در هالیوود از کانادا به لس آنجلس آمده اما در هنگام ورود به خانه‌ی خاله‌اش با زن موسیاه رو به رو می‌شود. زن موسیاه در اثر تصادف حافظه‌ی خود را از دست داده است.بتی تصمیم می‌گیرد برای آنکه این زن حافظه‌ی خود را بدست آورد به او کمک کند. به سراغ وسایل او رفته و مقدار قابل توجهی پول به همراه یک کلید عجیب آبی‌رنگ پیدا می‌کند.

فیلم دیگران – The Others

The Othersفیلمی از الخاندرو امنابار در سال ۲۰۰۱  است. فیلم در روزهای پایانی جنگ جهانی دوم می‌گذرد. گریس استورات(نیکل کیدمن) مادری کاتولیک به همراه دو فرزند خود در خانه‌ای پرت و دور در چلسی زندگی می‌کند. همسر گریس در فرانسه در میدان نبرد با قوای آلمانی است. گریس به این دلیل که دو فرزندش به نور خورشید حساسیت دارند، تمام خانه را تاریک می‌کند. با جریاناتی که برایش گریس اتفاق می‌افتد، کم کم باور می‌کند که خانواده‌اش نفرین شده اند. در طول فیلم کیدمن و مخاطب هردو باید تلاش کنند تا بفهمند که چه چیزی واقعی است. این فیلم به قدری مهیج است که مخاطب را تا آخرین سکانس بر جای خود می‌نشاند بدون آنک حتی کلمه‌ای بر زبان بیاورد.

فیلم هویت – Identity

این فیلم به کارگردانی جیمز منگولد، داستانی عالی و روایتی بسیار جذاب دارد؛ روایتی که تا انتهای فیلم شما را بر سر جایتان میخکوب می‌کند. فیلم با سکانسی درجه یک آغاز می‌شود. یک روانشناس در حال بررسی صدای ضبط‌شده‌ی یک بیمار روانی است. در کنار این روانشناس یک داستان دیگری پیش می‌رود که در واقع کل فیلم بر روی این داستان متمرکز شده. یازده نفر در یک شب بارانی بر حسب یک سری اتفاقات مرتبط بهم به یک متل پناه می‌برند. یک بازیگر زن و محافظش،یک پلیس و زندانی اش،یک دختر بدکاره،یک خانواده ی سه نفره ،یک زوج حوان و صاحب هتل. یکی از آن‌ها کشته می‌شود. با کشته شدن او اوضاع بهم می‌ریزد. در فاصله‌ی خیلی کوتاه نفر دوم هم کشته می‌شود. قاتل نشانه‌هایی برای این افراد می‌گذارد. مهم‌ترین بخش داستان همین است. قاتل برای مقتولین شماره می‌گذارد. نفر اول ۱۰، نفر دوم ۹ و …. این به این معنی است که هشت نفر دیگر کشته خواهند شد. پس قاتل چه کسی است؟

فیلم اثر پروانه‌ای – The Butterfly Effect

The Butterfly Effect فیلمی به کارگردانی اریک بری، جی. مکی گروبر است که در سال ۲۰۰۴ ساخته شد. در خلاصه‌ی شرح داستان این فیلم آمده است که «اِوان تِربورن» در شهری کوچک به همراه مادر خود زندگی می‌کند. اِوان از بیماری اختلال حافظه رنج می‎برد. به همین دلیل بسیاری از اوقات خود را در جایی دیگر می‌یابد و علت آن را هم درک نمی‌کند. هرچه سن اِوان بالاتر می‌رود، این اختلالش در حافظه کاسته شده تا جایی که احساس می‌کند سلامتی خود را بدست آورده است. او از همان هفت سالگی که دچار این بیماری شد تمام خاطراتش را نوشته است. یک روز در دانشگاه شروع به خواندن خاطرات قدیمی می‌کند و ناگهان یک وقفه زمانی او را به خاطره‌ای در گذشته می‌برد.

فیلم ماشینیست – The Machinist

فیلم The Machinist به کارگردانی برد اندرسون اگرچه موفق نشد همچون فیلم‌های دیگر ما در این لیست موفقیت لازم را در باکس آفیس و گیشه‌ی فروش کسب کند اما از زمان اکران خود یعنی سال ۲۰۰۴ این فیلم را با سبک کاملا کلاسیک این ژانر می‌شناسند.

در خلاصه‌ داستان The Machinist آمده است که تریور رزنیک، با بازی کریستین بل، مکانیکی است که در یک کارخانه کار می‌کند. او نزدیک به یک سال است که نخوابیده. این مساله به تدریج باعث پارانوئید و اضطراب می‌شود. کم‌کم در خانه و محل کار تریور اتفاقاتی رخ میدهد که باعث شده او به عقلش شک کند. یادداشت‌هایی رمزآلود و ناآشنا را روی یخچال خانه‌ی خود پیدا می‌کند. پیدا کردن این نوشته‌ها دلیلی می‌شود تا تریور به همه‌ی اطرافیان خود بدگمان شود.

یکی از موارد جالب درباره‌ی این فیلم آن است که توسط یک نویسنده‌ی تازه فارغ‌التحصیل از مدرسه‌ی فیلم نوشته شده، اما نگاه منتقدان به آن درست همانند فیلم‌های روانشناسانه‌ی معروف مثل Psycho بوده است.

فیلم پرستیژ – The Prestige

کریستوفر نولان نویسنده و کارگردانی است که علاقه‌ به این دارد ذهن مخاطبین خود را آشفته کند. فیلم The Prestige یکی از بهترین تلاش‌های نولان برای آشفته کردن ذهن مخاطب است. خلاصه داستان این فیلم از این قرار است که رابرت انجی و آلفرد بوردن با بازی کریستین بل و هیو جکمن شعبده‌بازانی هستند که از ابتدای دوستی‌ خود به شکلی کاملا دوستانه با یکدیگر به رقابت پرداختند. گذر زمان و کسب تجربه باعث این شد تا رقابت این دو شدیدتر شود؛ رقابتی که کم‌کم رنگی از نفرت به خود گرفت. هر کدام از این دونفر در مسیر کاری خود میل به این دارند که شعبده‌ای تازه و پیچیده را عرضه کنند که نفر مقابل از پسِ انجام آن برنیاد. این رقابت کم‌کم به مسیر خطرناکی می‌رسد بطوری که زندگی اطرافیانشان را هم تحت تاثیر قرار می‌دهد.

باید به شما در ارتباط با این فیلم بگوییم اصلا نگران نباشید از این بابت که هیچ‌نظری ندارید در فیلم چه اتفاقی خواهد افتاد. قسمت‌های پایانی فیلم همه چیز را به طرز شگفت‌انگیزی روشن خواهد کرد.

فیلم قوی سیاه – Black Swan

Black Swan به کارگردانی دارن آرونوفسکی فیلمی همزمان وحشتناک، عاطفی، زیبا و درعین حال سرشار از پیچ‌وخم‌های ذهنی است. ناتالی پورتمن که برای این فیلم جایزه بهترین بازیگر زن را از اسکار بدست آورده است، بالرینی به اسم نینا است که از دوران کودکی پا به عرصه‌ی رقص گذاشته و اکنون به عنوان یک بالرین حرفه‌ای در آستانه‌ی مشهورشدن است. یک شرکت معتبر قصد دارد تا نقش اول باله‌ی معروف دریاچه‌ی قو اثر چایکوفسکی را به او بدهد. نینا تمام تلاش خود را برای به تحقق پیوستن رویای خود انجام می‌دهد اما ناگهان در میانه‌ی مسیر پارانوئید می‌شود. نینا تلاش می‌کند تا فهم خود را از واقعیت حفظ کند.

فیلم تجربه – The Experiment

The Experiment یکی از بهترین گزینه‌ها در ژانر فیلم‌های روانشناسانه است. اگر به مفاهیم روانشناختی خصوصا در حوزه‌ی روانشناسی اجتماعی علاقه‌مند هستید، بطور حتم دیدن این فیلم به شما توصیه میشود. هرچند که اگر هم علاقه‌ای به این حوزه‌ها ندارید دیدن این فیلم را به شما پیشنهاد می‌کنیم. The Experiment به کارگردانی پل شیورینگ الهام گرفته از فیلم دیگری با همین عنوان در سال ۲۰۰۱ است. این فیلم روایت واقعی از یک آزمایش رفتاری در زندان استنفورد در سال ۱۹۷۱ است. از بیست‌وشش مرد در زندان خواسته شد که به مدت دو هفته در این پروژه‌ی آزمایشی شرکت کنند. آنها باید دو هفته در نقش نگهبانان و زندانی‌ها ظاهر شوند. یکی از خطرناک‌ترین آزمایش‌های رفتاری که تاکنون توسط انسان انجام گرفته است. این آزمایش خیلی زود از کنترل خارج می‌شود.

فیلم آغاز – Inception

چه ‌چیز واقعی و چه چیزی واقعی نیست؟ مخاطبان این پرسش را درباره‌ی Inception جدیدترین ساخته ‌ی کریستوفر نولان در طول فیلم از خود بارها می‌پرسند. فیلمی که ارزش فیلم‌های معرفی‌شده‌ توسط ما در این ژانر را در لیست دوچندان کرده است. نولان برای نوشتن فیلم‌نامه این کار چیزی در حدود ۱۰ سال زمان گذاشت تا در نهایت به یک تجربه‌ی سینمایی کاملا ذهن محور و درجه یک و پیچیده برسد.

داستان فیلم درباره‌ی مردی به نام دام کاب با بازی دی‌کاپریو است که توانایی‌های منحصر به فردی دارد. او سارق ماهر اطلاعات سری سازمان‌های جاسوسی و نظامی است. یکی از توانایی‌های منحصر به فرد او آن است که ذهن افراد وقتی که خواب هستند را برباید و تمام اطلاعات آنها درارتباط با کاری که می‌خواهند انجام بدهند را کشف کند. همین موضوع باعث می‌شود تا کاپ تحت تعقیب قرار بگیرد. اما در این میانه یک فرصت دیگر به او داده می‌شود و آن هم این است که باید تلقین کند و در ذهن افراد ایده‌های جدیدی بکارد.

فیلم شاتر آیلند – Shutter Island

لئوناردو دی‌کاپریو یکی از بهترین بازیگران فیلم Shutter island است. این فیلم به کارگردانی مارتین اسکورسیزی یکی از درخشان‌ترین و منحصربه‌فردترین فیلم‌های قرن ۲۱ در ژانر روانشناسانه است. بسیاری این فیلم را شبیه به آثار نولان می‌دانند که البته قیاسی درست نیست.

در خلاصه‌ی این فیلم آمده است: سال ۱۹۵۴ است. تدی دانیلز به همراه چاک برای تحقیق درباره‌ی ناپدیدشدن راشل سولاندو به جزیره‌ی شاتر در بوستون می‌روند. راشل بیماری روانی است که در بیمارستان اشکلیف (Ashecliffe) بستری بوده است. تنها نشان از راشل یک یادداشت است: «قانون ۴؛ ۶۷ چیست؟». تدی دانیلز پس از تحقیقات دقیق خود به این راز پی می‌برد. Shutter Island از آن دست فیلم‌هایی است که هرآنچه در آن آشکار می‌شود، یک حس آزاردهنده‌ای در مخاطب ایجاد می‌کند؛ حسی شبیه به اینکه یک چیزی در این میان درست نیست.

فیلم لیست کشتن – Kill List

اگر به ژانر فیلم‌های ترسناک و هیجان‌انگیز و روانشناسانه‌ی کلاسیک علاقه‌مند هستید، فیلم Kill List اثری از بن ویتلی، کارگردانی بریتانیایی را دوست خواهید داشت.

داستان این فیلم از این قرار است که قاتلی یکسال بعد از آخرین قتلش که درست به سرانجام نرسید، دوباره بازگشته و در ازای مبلغی هنگفت سفارش قتل ۳ نفر را می‌پذیرد. اما رفته‌رفته متوجه می‌شود که ناخودآگاه تبدیل به بخشی از چیزی شده است که بسیار شوم‌تر از آن بود که در ابتدا باور داشتند.

فیلم دختر گمشده – Gone Girl

این فیلم به کارگردانی دیوید فینچر براساس رمانی به قلم گیلیان فلین ساخته شده است. Gone Girl اقتباسی دقیق و کامل از رمان رمزآلود گیلیان فلین است و درست همانند تمام کارهای فینچر سرشار غافلگیری مخاطب است. این فیلم نگاهی زیربینانه به عصر تکنولوژی و خشونت پنهان در لایه‌های زیرین زندگی حال حاضر آمریکاییان دارد. خیانت در زندگی زناشویی، تاثیر فرآیندهای اقتصادی در زندگی خانوادگی هم از دیگر موضوعاتی هستند که در این فیلم به آن پرداخته می‌شود.

در خلاصه‌ی این فیلم آمده است: همسر نیک دان گمشده است. نیک به عنوان مظنون اصلی پرونده شناخته می‌شود و در مرکز رسانه‌ها قرار می‌گیرد و همه‌ی توجهات به سمت اوست.