ژانر جنایی و معمایی یکی از محبوب‌ترین ژانرهای رمان و داستان است که همیشه خوانندگان خودش را دارد. محبوبیت رمان‌های این ژانر تا حدی‌ست که معمولا این داستان‌ها در لیست کتابهای پرفروش قرار دارند و حتی از روی آن‌ها فیلم سینمایی و سریال ساخته می‌شود. کاراگاه‌هایی مثل هرکول پوآرو و شرلوک هلمز و خانم مارپل همیشه جزو محبوب‌ترین شخصیت‌های داستانی بوده و هستند و معمولا هم رقابت سنگینی بین طرفداران هرکدام برای معرفی محبوب‌ترین کارگاه‌های داستانی وجود داشته و دارد.
جدا از بعد سرگرمی‌‌محوری که فضای پلیسی و معمایی به‌وجود میآورد این داستان‌ها اغلب بستر مناسبی می‌شوند برای پرداخت‌های روان‌کاوانه و جامعه‌شناسانه به مسئله جرم و جنایت. بسیاری از این داستان‌ها برای خواننده روشن میکنند که چه‌چیزهایی در زندگی و گذشته یک فرد قاتل وجود داشته که به او توانایی گرفتن جان انسان دیگری را داده است. هرچه هست اضافه‌کردن چاشنی معما در داستان آن‌قدر وسوسه‌انگیز بوده که جی‌کی‌رولینگ خلق هری‌پاتر را هم به وادی نوشتن از معما و دلهره کشانده است.
دختری در قطار
رمان دختری در قطار نوشته پائولا هاوکینز یک رمان دلهره‌آور بریتانیایی است. کتابی که توانسته با شکستن رکورد فروش هری پاتر در صدر پرفروش‌ترین رمان سال ۲۰۱۵ در بریتانیا قرار بگیرد.
داستان توسط یک راوی اول شخص و از زاویه دید سه زن به‌نام‌های ریچل، آنا و مگان نقل می‌شود. ریچا واتسون ۳۲ ساله زنی الکلی است که دوره سختی در زندگی‌اش را سپری می‌کند. تام شوهر سابقش دو سال پیش او را به‌خاطر معشوقه‌اش ترک کرده است و حالا با آنا معشوقه‌اش و دخترش زندگی می‌کند. اما تام آنا را هم فریب داده است و مخفیانه با زن همسایه به اسم مگان هیپ‌ول رابطه دارد. مگان که باردار است هم فکر می‌کند بچه متعلق به تام است.
ریچل که هر روز با قطار به لندن رفت‌وآمد می‌کند متوجه زوج زیبایی می‌شود و به آن‌ها که در ظاهر زندگی شادی دارند حسادت می‌کند و در ذهنش آن‌ها را زوج کامل و بی‌نقصی می‌بیند. ریچل همان‌طور که به زوج خیره شده است درباره آن‌ها خیالبافی می‌کند. منتها روزهای بعد در روزنامه خبری در مورد گم‌شدن زنی می‌خواند که متوجه می‌شود آن زن مگان است. ریچل شک می‌کند در زمان مستی باعث حادثه‌ای شده و بلایی بر سر مگان آورده است. برای تحقیق در مورد ماجرا ریچل با دروغ به اسکات شوهر مگان نزدیک می‌شود و این رفتارهای ریچل باعث پریشانی تام و آنا می‌شود.
نهایتا زمانی که آنا مدارکی دال بر رابطه تام و مگان پیدا می‌کند او و راشل متوجه می‌شوند که تام دروغ‌های بزرگی در مورد همه‌چیز گفته است. تام هم اعتراف می‌کند که وقتی مگان او را پدر فرزند هنوز متولدنشده‌اش دانسته او را کشته و دفن کرده است. وقتی هم در جریان این بازگو کردن وقایع تام به ریچل حمله می‌کند رچل مجبور می‌شود در دفاع از خود تام را بکشد.
این رمان که به ۳۴ زبان مختلف دنیا ترجمه شده را مترجمان متعددی در ایران نیز به فارسی برگردانده‌اند. همچنین فیلمی سینمایی نیز با اقتباس از این رمان در سال ۲۰۱۶ ساخته و اکران شده است.
بخوانید: ۵ کتاب برتر آمریکا به انتخاب نشریه بیزنس اینسایدر!
بیگانه
کار استفن کینگ در نوشتن داستان‌های دلهره‌آور و معمایی شاهکار است. بیگانه نیز یکی از تازه‌ترین رمان‌های این نویسنده است که در ماه می سال ۲۰۱۸ منتشر شده است.
رمان با یک داستان جنایی آغاز می‌شود آن هم وقتی جسد مورد تعرض واقع‌شده یک پسر ۱۱ ساله در پارک شهر پیدا می‌شود. شاهدان عینی و اثر انگشت‌های به‌جامانده روی جسد خبر از گناهکار بودن یکی از محبوب‌ترین شهروندان شهر فلینیت سیتی می‌دهند، تری میتلند مربی لیگ بیسبال نونهالان معلم انگلیسی که خود پدر دو دختر است. کاراگاه رالف آندرسون بدون توجه به اینکه زمانی پسرش بازیکن تیمی با مربیگری تری بوده او را جلوی چشم بسیاری و درست وسط ورزشگاه شهر بازداشت می‌کند.
با وجود اینکه تری به بی‌گناهی خود اصرار دارد و برای عدم حضورش در صحنه جرم در زمان جرم دلیل میآورد اما آزمایشات دی‌ان‌دی چیز دیگری می‌گویند. با ادامه یافتن روند تحقیقات واقعیات وحشتناکی برملا می‌شوند که قهرمان داستان را با تنشی بی‌اندازه مواجه می‌کند. کینگ در این رمان جدای از روایت یک داستان جنایی و معمایی فرهنگ‌های جنوب غربی ایالات متحده آمریکا را هم به تصویر می‌کشد.
از این رمان سریالی اقتباسی نیز در ده قسمت ساخته شده است.
بخوانید: ۷ کتاب در مورد جنگ های جهانی که باید بخوانیم
رد پای شیطان
ردپای شیطان پس از آوای فاخته و کرم ابریشم سومین رمان از مجموعه کورمورن استرایک کاراگاه خلق شده توسط جی‌کی رولینگ است که در اکتبر سال ۲۰۱۵ منتشر شده است. رولینگ در این رمان به به‌تصورکشیدن خلقیات یک قاتل زنجیره‌ای از اختلالات روانی و نقش آن‌ها در جنایت پرداخته است.
داستان با دریافت یک بسته مشکوک توسط رابین الاکوت دستیار استرایک شروع می‌شود. بسته‌ای که پای قطع‌شده زنی در آن قرار داده شده است. کاراگاه که احساس خطر کرده چهار نفر از آشنایان گذشته‌اش را به‌یاد میآورد که توانایی اعمال چنین خشونت بی‌رحمانه‌ای از طرف آن‌ها را بعید نمی‌داند. در ادامه با تمرکز پلیس بر یکی از مظنونینی که استرایک معرفی کرده است برای او روشن می‌شود که این مضنون دستی در این جنایت ندارد. او و رابین سه مظنون دیگر را زیرنظر می‌گیرند و وارد دنیای تاریک و پیچیده آن‌ها می‌شوند. منتها جنایت هولناک دیگری رخ می‌دهد که آن‌ها را از نظر زمان برای حل معما با اضطرار مواجه می‌کند.
داستان حوادث شیطانی و مرموز را همزمان با تقابل‌های زنانه و مردانه در زندگی خصوصی مخلوط کرده و فضایی خواندنی به وجود آورده است.
بخوانید: ۷ رمانی که پایان دنیا را روایت میکنند
جاهای تاریک
گیلیان فلین نویسنده و فیلم‌نامه‌نویس آمریکایی که او را بیشتر با رمان دختر گمشده می‌شناسیم در رمان جاهای تاریک داستان لیبی دی دختری هفت ساله را روایت می‌کند که خانوده‌اش را در جریان یک یک قتل‌عام وحشتناک از دست داده است. لیبی که از آن شب شوم جان سالم به‌در برده بی برادر بزرگترش که نوجوانی ۱۵ ساله است را به‌عنوان قاتل معرفی می‌کند. در این میان پولی که پس از حادثه به لیبی به ارث رسیده بود با گذر او از هجده‌سالگی تمام می‌شود و او نمی‌تواند پیشنهادی را که یک کلوپ قتل با او درمیان می‌گذارد رد کند. کلوپی که کارش کشف راز قتل‌های مبهم است و حاضرند در ازای همکاری لیبی برای کشف معمای قتل‌عام خانواده‌اش به او پول پرداخت کنند.
کتاب از زیان لیبی در بزرگسالی روایت می‌شود اما مدام به گذشته و از جمله روز پیش از قتل‌عام بازمی‌گردد. در این بازگشت به گذشته‌ها داستان از از زبان یک سوم شخص بیان می‌شود. کشف معمای داستان انرژی فکری زیادی نیاز ندارد اما باید به دیالوگ‌ها دقت داشته باشید تا انگیزه‌های پنهان و پیدای شخصیت‌ها را کشف کنید.
همچون بسیاری از رمان‌های این ژانر از روی رمان جاهای تاریک نیز در سال ۲۰۱۵ یک فیلم سینمایی ساخته شده است. این رمان در سال ۲۰۱۱۹ در لیست پرفروش‌ترین‌های نیویورک‌تایمز قرار گرفت و از سوی نشریه شیکاگو تریبون نیز به‌عنوان یکی از بهترین داستان‌های سال معرفی شد.
بخوانید: ۹ کتاب از نویسندگانی که تنها یک کتاب نوشتند
درون آب
پائولا هاوکینر رمان درون آب را دو سال پس از رمان دختری در قطار منتشر کرد. رمانی که در آن چندین داستان همزمان اتفاق می‌افتد اتفاقاتی که همگی در یک ماجرا مشترک هستند: غرق شدن چند زن جوان در یک برکه یا روخانه.
هاوکینز در این رمان هیجان‌انگیز توجه ویژه‌ای به ابعاد روان‌شناختی شخصیت‌های داستان دارد و برعکس دختری در قطار ماجرای داستان تنها حول چند شخصیت محدود ارتباطات بین آن‌ها نمی‌گذرد. او این‌بار تمام مردم یک شهر را در به‌عنوان شخصیت در داستانش وارد کرده و به‌جای سه راوی ما با یازده راوی روبرو هستیم. برخی از از این راوی‌ها اول‌شخص هستند و برخی سوم شخص.
داستان از جایی شروع می‌شود که جنازه مادری تنها کف رودخانه شهر بکفورد در حومه نیوکسل پیدا می‌شود. چند ماه پیش و در ابتدای تابستان هم جسد دختری به‌نام نل ابوت با همین وضعیت در رودخانه پیدا شده که آن زمان به خودکشی تعبیر شده بود. کم‌کم برای اهالی شهر مشخص می‌شود که این سرنوشتی نیست که تنها برای این دو زن رقم خورده باشد. درواقع مرگ این دو زن باعث شده رمز و رازهای هولناکی از اعماق رودخانه شهر بیرون کشیده شود.
رمان توجه ویژه‌ای به گذشته شخصیت‌ها و شهر و ساکنانش دارد. انگار این گذشته تاثیر زیادی روی اتفاقات کنونی دارد. گویی آب این رودخانه قرن‌هاست که پیکرهای زنانی که تصمیم به غرق‌شدن می‌گیرند یا کسی خواسته از دست آن‌ها خلاص شود را در خود جای می‌دهد و ساکنین شهر در مقابل قبول این واقعیت که این رودخانه بستر مرگ خیلی از زنان بوده مقاومت میکنند.
بخوانید: ۷ کتاب علمی تخیلی که باید بخوانیم
زندگی دوم
رمان زندگی دوم نوشته اس.جی واتسون نویسنده مشهور بریتانیایی در دو شهر لندن و پاریس می‌گذرد. جولیا جوان عاشق عکاسی که زندگی آرامی دارد یک روز خبر مرگ مشکوک خواهرش را می‌شنود و این اتفاق ناگوار زندگی‌اش را دگرگون می‌کند. جولیا خودش را در کشته‌شدن خواهرش مقصر می‌داند و حتی وقتی پلیس در مورد پرونده راه به‌جایی نمی‌برد به‌دنبال یافتن قاتل او می‌رود. تلاش او برای حل معمای قتل خواهرش پای او را به پاریس می‌کشاند. او دوستان خواهرش را پیدا می‌کند و وارد سایت‌های اینترنتی می‌شود که خواهرش به آن‌ها سر می‌زده است و پی به رازهایی میبرد.
چالش‌های روان‌شناختی که جولیا را به شدت درگیر کرده و مسایل حل‌نشده‌ای که در پس ذهنش وجود دارد از مهمترین ابعاد رمان زندگی دوم است. جولیا قهرمان داستان در بیشتر مواقع با خودش در حال کشمکش درونی است و می‌خواهد انتخاب‌ها و تصمیماتش را برای خودش توجیه کند.
نویسنده به‌خوبی معما را با تعلیق تا آخرین صفحه غیرقابل کشف نگه می‌دارد و همین باعث می‌شود این داستان هیچ‌گاه از ذهن خواننده پاک نشود. این رمان در زمان انتشار در انگلستان بسیار مورد توجه قرار گرفت و روزنامه ساندی‌تایمز آن را اثری جذاب و خیره‌کننده و پر از دلهره معرفی کرد و روزنامه دیلی میرور نیز از توانایی نویسنده در پرداخت داستانی و تعلیق آن تعریف کرده است.
بخوانید: ۷ کتاب سفرنامه برای علاقمندان به این ژانر ادبی
پروژه خونین او
نام کامل کتاب پروژه خونین او: مدارک مرتبط با پرونده رودریک مک‌ری است. روایتی از خاطرات کشاورزی هفده ساله که در دهم اوت سال ۱۸۹۶ به‌دلیل ارتکاب به‌قتل وحشیانه در روستای کولدری راس‌شایر بازداشت شد. بخش مهمی از این خاطرات بیانگر عداوت میان پدر رودریک و کدخدای روستا لاکان مکنزی است که به‌نوعی بی‌عدالتی‌های دوران فئودالیسم را مطرح می‌کند و از همین رو می‌توان آن را تصویرسازی‌‌ای از وضعیت اجتماعی مردم اسکاتلند در اواخر قرن هجدهم دانست.
کتاب درواقع حاصل تلاش نویسنده است برای شناخت پدربزگش دونالد ترمپ مک‌ری. او در حین تحقیقاتش در بایگانی مرکز هایلند اینورنس به شرح دادگاه رودریک مک‌ری برخورد می‌کند و این مدارک و دست‌نوشته‌ها بدنه اصلی داستان را تشکیل می‌دهند. کتاب درواقع اظهارنامه‌های ساکنان روستا و پلیس‌های محلی روایت رودریک مک‌ری و گزارش‌های پزشکی قانونی را شامل می‌شود. دست‌نوشته‌های و اظهارنامه‌هایی که روایتی هستند از کینه میان دو خانواده و انتقامی خونین که نهایتا منجر به قتل و مجرم‌شدن نوجوانی هفده ساله شده است. علاوه بر این‌ها شواهد جمع‌آوری شده توسط جی بروس جراح مقیم زندان عمومی اسکاتلند نیز بخش مهمی از داستان را تشکیل می‌دهد.
کتاب را پیمان خاکسار به فارسی برگردانده که معمولا انتخاب‌های خوبی برای ترجمه کتاب دارد. این کتاب در سال ۲۰۱۶ نامزد نهایی جایزه ادبی بوکر شد و بین پنج نامزد نهایی کتاب سال قرار داشت. جالب است که مک‌ری برنت خود را مولف نمی‌خواند و حتی در مورد دو رمان دیگرش یعنی تصادف در جاده آ۳۵ و ناپدید‌شدن آدل هم خودش را مترجم رمانی فرانسوی معرفی می‌کند.
بخوانید: ۶ کتاب برتر درباره جنگ جهانی اول
برای N
برای N چهارمین اثر بلند میناتو کانائه نویسند ژاپنی است. رمان روایتگر چهار جوان است که شاهد قتل یک زوج در برجی مجلل بوده‌اند و هرکدام تعریفی از ماجرا را با پلیس درمیان می‌گذارند. روایت‌های آن‌ها پلیس را قانع می‌کند و نیشیزاکی پسری خوش‌چهره که ظاهرا روابطی مخفیانه با همسر آقای نوگوجی مدیر یکی از شرکت‌های بزرگ ژاپن داشته به‌نام قاتل راهی زندان می‌شود. اما درواقع هر چهار نفر آن‌ها دروغ گفته‌اند و کلید معمای دروغ هرکدام را هم باید در گذشته و سرگذشت آن‌ها به دنبالش باشیم. یعنی خواننده باید پیدا کند که چه‌کسی چه دروغی برای حفاظت از چه‌کسی گفته است!
ظاهرا که این چهار جوان برای رها کردن این زن و شاهزاده خانم از دست خشونت‌های همسرش به قتل شوهر دست زده‌اند اما واقعیت ماجرا چیست و چه ارتباطی به گذشته و کودکی‌های این چهار جوان و قتل مذکور دارد؟
این کتاب هم همچون دیگر آثار نویسنده به‌سرعت جزو رمان‌های پرفروش قرار گرفت و حتی بلافاصله پس از انتشار سریالی تلویزیونی نیز از روی آن ساخته شد. نویسنده در کارنامه خود جوایز مهمی ادبی همچون شرلی نیکسون، مونتاشیو و الکس را در کارنامه دارد.
