کره‌شمالی اسرارآمیزترین کشور کره زمین است، نه‌به‌خاطر طبیعت عجیب و بکر و دست‌نخورده‌اش یا مثلا بناهای تاریخی به‌جا‌مانده از یک تمدن باستانی و از‌بین رفته. بلکه به‌خاطر اینکه چیز زیادی از آنجا نمی‌دانیم و اتفاقا آن‌ها هم چیز زیادی از جهان بیرون از کشورشان نمی‌‌دانند.
اما کره‌شمالی واقعا کشوری مهجور که تنها با خبرهایی درباره آزمایش اتمی به مردم شناسانده می‌شود، است؟ مردم معمولی آنجا چگونه زندگی و امرارمعاش می‌کنند؟، به چه‌چیزهایی فکر می‌کنند؟ چه‌چیزهایی دلشان می‌خواهد؟
بسته‌بودن راه‌های ارتباطی این کشور با دیگر کشورهای جهان، کره‌شمالی را تبدیل به کشوری کرده که بعضا داستان‌ها و روایت‌های عجیب‌وغریبی درباره آن می‌شنویم. روایت‌هایی که ممکن است حتی نتوانیم تشخیص بدهیم چقدرش مبتنی بر واقعیت و چقدرش جنگ روانی و بازی‌رسانه‌ای است. هرچه هست کتاب‌هایی که خود شهروندان کره‌ای پس از خروج از کشور منتشر کرده‌اند یکی از مهمترین منابع در رسیدن به یک تصویر از مرموز‌ترین کشور دنیاست.
البته کتابهای مثل کره شمالی آن‌سوی آینه، دولتی در اسارت توهم (کره شمالی، دولت پارانویایی) نوشته پاول فرنچ، حزب کارگران کره متعلق به رهبر بزرگ رفیق کیم ایل سانگ است از کیم جانگ ایل و کتاب خاطرات کیم ایل سونگ هم هستند که شاید کمکی به شناخت از چیستی و چگونگی مناسبات در این کشور می‌کنند.
در این گزارش ما کتاب‌هایی را گردآوری کرده‌ایم که وجهی روایی و داستانی دارند و عمدتا هم بر اساس واقعیت و تجربه شخصی نویسنده نوشته‌شده‌اند.
روح گریان من
روح گریان من نوشته کیم هیون هی داستان واقعی یک جاسوس زن کره‌ای است که در نوجوانی ناخواسته از خانواده‌اش جدا می‌شود و وارد حزب کمونیست کره‌شمالی می‌شود و با از سرگذراندن سخت‌ترین آموزش‌های نظامی در نهایت به عنوان جاسوس در از کشورهای جهان فعالیت می‌کند. کتاب درواقع روایت فراز و نشیب‌های زندگی پرماجرا، دردناک و سرشار از ترس و رنج نویسنده و حکومت کره شمالی است و روایت آموزش‌هایی که کیم هیون هی دیده، از اتفاقات داخل کره شمالی ، از ماموریت‌های جاسوسی و از منفجر کردن هواپیما، دستگیر شدن و در نهایت از محاکمه شدن او. روح گریان من به یازده زبان دنیا، ترجمه و منتشر شده است.
در قسمتی از کتاب می‌خوانیم: انگار مسیرم تا رسیدن به جایگاه متهم قرار بود تا ابد ادامه پیدا کند و وقتی بلاخره توانستم بنشینم، دیگر نتوانستم جلوِ خودم را بگیرم. قلبم تندتند می‌تپید و بدنم بی‌اراده می‌لرزید. گریه‌ام گرفت و فقط یک کلمه را مدام زیر لب زمزمه می‌کردم: مامان.
فرایند ملال‌آور محاکمه شروع شد ولی من نمی‌توانستم تمرکز کنم؛ انگار از قبل مشخص شده بود که قرار است به اعدام محکومم کنند. من هواپیمای پرواز ٨٥٨ هواپیمایی کره جنوبی را منفجر کرده بودم. من مسئول مرگ صد و پانزده انسان بودم .
بخوانید: ادبیات ژاپن، شرقی ترین نقطه ی ادبیات جهان
رهبر عزیز
رهبر عزیز داستان نفس‌گیر فرار جنگ جین‌سونگ به کره جنوبی است. او در کره شمالی زندگی می‌کرد، زندگی آرام و شادی داشت، حتی هنگامی که کشور دچار قحطی شد و آدم‌های زیادی از گرسنگی مردند، جیره غذایی او قطع نشد. زندگی‌اش امن و امان بود تا زمانی که مجله ممنوعه‌ای را که به دوستش داده بود گم شد و امتیازات و زندگی جین‌سونگ تا آستانه نابودی پیش رفت، تا جایی که او برای نجات جان خودش و خانواده‌اش چاره‌ای جز فرار نداشت.
کتاب یک تفاوت مهم با دیگر کتاب‌ها درباره به کره شمالی دارد. جنگ جین‌سونگ نه یک فراری عادی که شاعری است که در بالاترین سطوح قدرت فعالیت کرده، در ساخته شدن کیش شخصیتی کیم جونگ‌ایل، رهبر عزیز، نقش داشته و حتی به جمع «پذیرفته‌شدگان» راه یافته، جمعی که اعضای آن به تعداد انگشتان یک دست هم نمی‌شوند. همچنین از آنجایی که جنگ جین‌سونگ چندین سال در سازمان جاسوسی کره شمالی فعالیت داشته با رازهای پشت پرده سیاست کره شمالی آشناست. این نزدیکی به نهاد قدرت و شخص کیم جونگ‌ایل، باعث شده تا روایتی واقعی‌تر از ساختار واقعی قدرت در کره شمالی به‌تصویر کشیده شود.
کتاب رهبر عزیز زندگینامه سونگ، یک پیشگفتار و سه بخش دارد. بخش اول کتاب به‌نام «دیکتاتوری»، به روایت برخی از ابعاد حکومت استبدادی کره شمالی از جمله جنگ روانی، مفهوم خانه و جرم سرک کشیدن به فراسوی مرزها پرداخته است. در بخش دوم کتاب یعنی «فراری» چگونگی فرار سونگ از کره شمالی شرح داده می‌شود و نهایتا بخش پایانی کتاب که «آزادی» نام دارد هم ادامه سفر سونگ و خروجش از کره شمالی را روایت می‌کند.
در پیشگفتار کتاب نیز، ماجرای نیمه‌شبی در سال ۱۹۹۹ را می‌خوانیم. نیمه‌شبی که از سونگ خواسته می‌شود با پوشیدن بهترین کت و شلوارش آماده‌ی ورود به یک گردهمایی ضروری شود که احتمال بالایی دارد در آن رهبر عزیز را ملاقات کند.
بخوانید: ۶ کتاب برتر درباره جنگ جهانی اول
حسرت نمیخوریم
حَسرت نمیخوریم نام فرعی کتاب مشهور باربارا دمیک روزنامه‌نگار لس‌آنجلس تایمز به‌نام زندگی در کره‌شمالی است که جایزه اثر غیرداستانی ساموئل جانسون بی‌بی‌سی و نامزدی جایزه ملی انگلستان در سال ۲۰۱۰ را برای نویسنده به همراه دشته است. کتاب به‌نوعی ادبیات سیاسی محسوب می‌شود و بر اساس روایت زندگی پناهندگانی که از چونگ جین کره شمالی فرار کرده‌اند و حالا در کره جنوبی زندگی می‌کنند، روایتی مستند از زندگی مردم کره شمالی ارائه می‌کند.
کتاب حاصل گفت‌گوهای باربارا دمیک با مردم، در زمان سکونتش در کره جنوبی است. او با بیش از ۱۰۰ پناهنده گفتگو کرده و تمرکز روی شهر چونگ جین بوده است، زیرا این شهر حتی از پایتخت این کشور، یعنی پیونگ یانگ، برای توریست‌ها قابل عرضه‌تر است. دولتمردان کره‌شمالی شهر چونگ جین را به‌نوعی ویترین کشورشان می‌دانند، ویترینی خوش آب‌ورنگ تا حس کنجکاوی خارجی‌ها را به‌واسطه توریست‌های اندکی که به کشور راه می‌دهند، اغوا کنند.
کتاب شش شخصیت اصلی دارد. یک زن خانه‌دار و دخترش، اواک هی، معلمی به نام می‌ـ ران که دختر یک کارگر معدن است، جون سونگ، دانشجوی یکی از بهترین دانشگاه‌های کره‌شمالی، کیم هیوک پسربچه‌ای خیابانی و دکتر کیم.
بخوانید: ۷ رمانی که پایان دنیا را روایت می‌کنند
آکواریوم‌های پیونگ‌یانگ
کانگ چول هوان در کتاب آکواریوم‌های پیونگ‌یانگ قصه واقعی زندگی خودش را تعریف می‌کند. این او در پیونگ‌یانگ کره شمالی متولد شد و زمانی که نه سال بیش‌تر نداشت، همراه دیگر اعضای خانواده خود (مادربزرگ، پدر، عمو و خواهرش) به اقامت در یکی از اردوگاه‌های کار اجباری در کره شمالی محکوم شد. او یکی از معدود جان به‌در‌بردگان از اردوگاه‌های کار اجباری کره‌شمالی است که توانسته آنچه در آن اردوگاه‌ها اتفاق می‌‌افتد را به بیرون مخابره کند.
خانواده او، به دلیل خطای بزرگی! که پدربزرگ کانگ چول‌هوان، که اتفاقا یکی از مدیران بلندپایه حکومت کمونیستی کره‌شمالی بود، انجام داده بود، ده سال در اردوگاه اسیر بودند. کانگ چول هوان دو سال بعد از آزادی از اردوگاه تصمیم می‌گیرد از کره شمالی فرار کند زیرا ممکن است به اتهام گوش دادن به رادیوهای غیرمجاز دوباره دستگیر و به اردوگاه کار اجباری فرستاده شود. او نهایتا از طریق چین به کره جنوبی فرار می‌کند.
کانگ چول‌هوان در آکواریوم‌های پیونگ‌یانگ برای اولین‌بار وجود اردوگاه‌های کار اجباری کره‌شمالی را افشا کرد و به دلیل همین افشاگری‌ها آن را هم‌رده کتاب «یک روز در زندگی ایوان دنیسوویچ» نوشته الکساندر سولژنیتسین می‌دانند؛ کتابی که برای اولین بار در سال ۱۹۶۲ جزئیات نظام اردوگاهی در شوروی سابق را افشا کرد.
بخوانید: ۸ رمان معمایی که شما را درگیر معمای خود می‌کند
نیم دانگ، پیونگ یانگِ
نیم دانگ پیونگ یانگ حاصل دو سفر رضا امیرخانی به کشور کره شمالی است. او اولین بار در خرداد ۹۷ در پوشش مستندنویس و به پیشنهاد فرزاندان محمود دعایی (مدیر مسئول روزنامه اطلاعات) و با همراهی جمعی از اعضای حزب مؤتلفه اسلامی راهی پیونگ یانگ شده بود.
در فصل اول کتاب به‌نام کیم چی شرحی از سفر رضا امیرخانی به کره شمالی می‌خوانیم، شرحی پر از توصیف فضای جامعه، چارچوب‌ها و قوانینی که مردم ناچار و گاه مشتاق به رعایت آن‌ها هستند، عدم دسترسی به تکنولوژی روز دنیا، نبود فردیت و فضای امنیتی حاکم و همچنین کنجکاوی‌های نگارنده و تلاش او برای کشف نادیده‌ها و برقراری رابطه با مردم..
فصل دوم که قاشق چی نام دارد، حال و هوای امیرخانی بعد از بازگشت را روایت می‌کند. روایتی پس از ته‌نشین شدن هیجانات که کمک می‌کند تحلیل عقلانی‌تری از دیده‌هایش داشته باشد و مقایسه حقایق با فیلم‌ها و کتاب‌هایی که درباره کره شمالی دیده و خوانده یک‌بار دیگر او را به سفر به این سرزمین مرموز می‌کشاند. در فصل از کشمکش‌ها و تلاش‌های او برای مجاب کردن کنسول کره‌شمالی برای صدور ویزا و البته چند خاطره پراکنده از سفر قبلی‌اش را می‌خوانیم.
در فصل سوم یا «چیطولی» هم امیرخانی سفر دوم خود به کره شمالی را روایت می‌کند. در این سفر که بهمن ۹۷ آغاز می‌شود او توانسته تا حدودی موافقت حزب کارگر کره‌شمالی برای ارتباط نزدیک‌تر با زندگی مردم عادی را هم جلب کند و مواجهه‌ای نزدیک با مناسک تولد، ازدواج و مرگ در کره‌شمالی داشته باشد. او در این سفر با نویسندگانی ملاقات می‌کند که هیچ کدام کتابی منتشر نکرده‌اند، همچنین از یک مدرسه، یک زایشگاه ، یک مجتمع مسکونی و دکوراسیون داخلی منازل، فروشگاه‌ها بازدید می‌کند و از آن‌ها و کبودهای که می‌بیند می‌نویسد. گفتگو با دو سه نفر از اعضای حزب که برای همراهی با مسافران ایرانی تعیین شده‌اند نیز؛ بخش دیگری از این فصل کتاب را تشکیل می‌دهند.
بخوانید: ۸ رمان فمینیستی که باید بخوانیم
فرار از اردوگاه ۱۴
کتاب فرار از اردوگاه ۱۴ با عنوان فرعی فرار اودیسه‌وار مردی از کره‌ی شمالی به سوی آزادی، کتاب روایت مستندگونه‌ای از زندگی در یکی از مخوف‌ترین و امنیتی‌ترین اردوگاه‌های زندانیان سیاسی در کره شمالی است و شرح ماجرای واقعی از داخل زندگی در کره شمالی و سپس فرار از آن. اثری که پس از انتشار خشم مقامات کره‌شمالی را برانگیخت.
شین دونگ‌هیوک، در اردوگاه زندانیان سیاسی به دنیا می‌آید و زندگی در فضای وحشتناک و رعب‌آور اردوگاه، از او جاسوسی خطرناک و انسانی خالی از تمام عواطف و احساسات بشری می‌سازد؛ تا جایی که برای بدست آوردن غذا مادر خود را به پای چوب دار می‌فرستد. بلین هاردن در این کتاب فرار ضمن روایت مستندوار سرگذشت هیوک، تصویری مبتنی بر حقیقت از کره‌ی شمالی و اوضاع نامناسب بسیاری از فراریان شمالی به کره‌‌جنوبی ارائه داده است.
بخوانید: ۱۰ کتاب پیشنهادی تیم پادکست چنل بی و علی بندری
اتهام
کتاب اتهام مجموعه‌ای از داستان‌های کوتاهی است که در کره شمالی نوشته و به بیرون راه یافته‌اند. عنوان انگلیسی کتاب The Accusation است و نویسنده با نام مستعار Bandi آن را منتشر کرده است. تفاوت این کتاب با دیگر کتاب‌هایی که درباره کره‌شمالی منتشر شده در این است که نویسنده آن هنوز هم در کره شمالی زندگی می‌کند. حتی ناشر انگلیسی مجبور شده تا برای حفظ هویت نویسنده، قسمت‌هایی از کتاب را تغییر دهد.
این کتاب را نخستین اثر ادبی مستقلی می‌دانند که در کره شمالی نوشته شده و توانسته خود را به خارج از مرزهای کره شمالی برساند. برعکس کتابهای دیگری از این دست که نویسنده ابتدا از کره‌شمالی فرار کرده، به یک کشور آزاد رسیده و سپس دست به انتشار خاطرات و نحوه فرار خود زده است.
عناوین داستان‌های کتاب نیز عبارتند از: گزارش ترک وطن، شهر اشباح، زندگی یک توسن تیزپا، خیلی نزدیک، خیلی دور، پاندمونیوم، روی صحنه و قارچ سرخ.
