سورئالیسم یا فراواقعیت‌گرایی از قرن بیستم در ادبیات داستانی جای خودش را باز کرد و به‌عنوان یک ژانر و جنبش ادبی معرفی شد. می‌گویند این مکتب تلاشی برای روایت نابه‌سامانی‌ها و چالش‌های بشر در قرن بیستم است و یمی‌خواهد آشفتگی‌های انسان مدرن قرن بیستمی درگیر جنگ‌های جهانی را روایت کند. سورئالیسم در شعر و نقاشی هم جایگاه ویژه‌ای دارد و هنرمندانی مثل سالوادور دالی و رنه ماگریت از سردمداران آن شناخته می‌شوند. البته گاهی سورئالیسم بستری بوده برای فرار از سانسور و خفقانی که نویسندگان در حاکمیت‌های فاشیستی یا ایدئولوژیک با آن مواجه بوده‌اند و سعی می‌کردند با غلو کردن زشتی‌های واقعیت به‌نوعی آن را از حقیقی بودن ساقط کنند تا امکان انتشار پیدا کند.
در این گزارش هفت رمان و مجموعه داستان معروف سورئال را از شناخته‌شده‌ترین نویسندگان این ژانر به شما معرفی می‌کنیم.
دگردیسی در ضیافت
دگردیسی در ضیافت جلد سوم از مجموعه داستان‌های طنز و سورئالیستی آلبرتو موراویا است که به دنبال گوساله دریایی و خوشبختی در ویترین به چاپ رسیده و هجده داستان کوتاه در ژانرهای مختلف اما با خاستگاه واحد تجارب انسانی را شامل می‌شود.
آلبرتو موراویا نویسنده ضد فاشیسم درواقع برای فرار از سانسور به سورئالیسم و طنزتلخ روی آورده تا بتواند با نگاهی انتقادی از مسائل و معضلات اجتماعی بگوید و برای همین در اکثر داستان‌های این مجموعه با استفاده از جنبه‌های نمادین و تمثیلی؛ با ذهنیتی خالق و تخیل برانگیز ؛ با طنزی تلخ بسیاری از باورهای نهادینه شده را به چالش می‌کشد تا در پی این کنکاش گری، واقعیت‌های زندگی در حکومت فاشیستی را تمسخر کند.
در یکی از داستان‌ها می‌خوانیم: چند گراز دیگر هم پراکنده،در تالار به چشم می‌خوردند. خر و خرگوش هم زیاد بودند. اما بیش از هر چیز تضاد آشکار میان آن سرهای جانورآسا و شان و مقام شخصیت‌هایی که به آن شکل و شمایل در آمده بودند برایش حیرت آور بود.
بخوانید: ۱۰ کتاب برتر اورهان پاموک، برنده جایزه نوبل ادبیات
گوساله دریایی
گوساله دریایی مجموعه‌ای است از ۱۹ داستان طنز و سورئالیستی نوشته آلبرتوموراوپا که با دیگر کارهای این ژانر متفاوت است و با روایتگری آغاز می‌شود ولی ناگهان موقعیت‌ها تغییر مکان می‌دهند و فضا به هم می‌ریزد و خواننده انگار با افسانه روبه رو می‌شود. چراکه شخصیت‌ها در عین واقعی بودن غیر واقعی به نظر می‌رسد و آنچه غیرواقعی است واقعی. هشت داستان کتاب توسط رضا قیصریه ترجمه شده و یازده داستان دیگر توسط هاله ناظمی به فارسی برگردانده شده است.
دربخشی از کتاب آمده است: معدنچی که مستمع پر و پا قرص موعظه‌های یکشنبه در کلیسای دهکده‌اش بود، اعتراف می‌کند که انتظارش از کلمه جهنم، تنبیه‌های هولناک و متداول بود، مثل در قیر انداختن، آتش، ذغال گداخته، کباب کردن، شیاطین مسلح به نیزه‌های سه شاخه و دیگر آزار و اذیت‌های قساوت بار اما از دیدن نمایشی متفاوت و بی‌نهایت غیرمنتظره غافلگیر شد.
بخوانید: ۱۰ کتاب درباره سرنوشت غم‌انگیز سیاه‌پوستان و بردگی
تجاوز قانونی
تجاوز قانونی نوشته کوبو آبه مجموعه داستانی مجموعه ای مشتمل بر شش داستان کوتاه است که نخستین بار در سال ۱۹۹۱ منتشر شد. داستان‌های جذاب و سوررئال این مجموعه، شالوده‌ای یکسان دارند: فردی عادی ناگهان به دنیای مفاهیم غیرعادی و شرایطی اغلب کابوس وار پرتاب شده، و مجبور می‌شود هویت خود را زیر سوال ببرد. داستان‌های مجموعه به‌نوعی یادآور آثار کافکا و به طورویژه «مسخ» هستند.
اولین داستان این مجموعه که نام کتاب هم از این داستان وام گرفته شده، ماجرای خانواده‌ای پرجمعیت را روایت می‌کند که در نیمه شبی معمولی، به خانه راوی داستان وارد شده و آن جا را خانه خود قلمداد می‌کنند؛ تو گویی اصلا صاحب خانه‌ای پیش از این در آن وجود نداشته است! حیرت راوی هم درست مثل خواننده است و لحظه به لحظه فزونی می‌یابد؛ اما صدای اعتراضاتش به جایی نمی‌رسد و خانواده متجاوز در نهایت آرامش، به صورتی کاملا دموکراتیک، تصمیمات بعدی‌شان را با رای اکثریت انتخاب می کنند.
بخوانید: برندگان جایزه کتاب سال ایران در سال ۱۳۹۸
دعوت به‌مراسم گردن‌زنی
دعوت به مراسم گردن زنی نوشته ولادیمیر ناباکوف نخستین بار در سال ۱۹۳۵ منتشر شده و درواقع روایت ابتذال سازمان‌یافته‌ای است که هدف غایی‌اش سلب هویت از انسان کنونی در کشورهای خودکامه است. داستان روایت یکی زندانی است که در انتظار زمان مراسم گردن‌زنی خودش که نامشخص است…
رمان مانند کتاب «قصر» اثر کافکا، جهانی عجیب و کاملا عاری از منطق را به تصویر می‌کشد. در کشوری بی‌نام و نشان و خیالی، مردی جوان به نام سینسیناتوس سی.، به دلیل ارتکاب جرمی عجیب که چندان قابل تعریف به نظر نمی‌رسد، به مرگ محکوم شده است. سینسیناتوس روزهای آخر عمر خود را در زندانی وهم آلود می‌گذراند که در آن، با افراد مختلفی رو‌به‌رو می شود: زندان بانانی غیرعادی، جلادی که خود را به عنوان یکی از زندانیان معرفی می کند و خویشاوندان سینسیناتوس که اسباب و وسایلشان را نیز با خودشان به سلول او می آورند. سرانجام زمان اعدام سینسیناتوس از راه می رسد؛ اما آیا این، پایان زندگی او خواهد بود؟
بخوانید: ۹ داستان هیجان‌انگیزی که باید بخوانیم
زن در ریگ روان
داستان زن در ریگ روان سرگذشت یک مرد حشره‌شناس به نام نیکی جومپی است که به دنبال ثبت نام خود در دانشنامه حشرات در پی سوسکی منحصر به فرد است اما از آنچه سرنوشت پیش پای او قرار می‌دهد بی‌اطلاع است.
داستان از زبان دانای کل روایت می‌شود و در هر فصل زمان داستان و اتفاقات آن متفاوت است اما این پرش‌های زمانی مخاطب را سردرگم نمی‌کند. آنچه که در این کتاب آشکار است استفاده هنرمندانه کوبو آبه از نماد هاست. در کتاب زن در ریگ روان می‌توان رد پایی از افسانه سیزیف را دید که به تلاش‌های بی‌فرجام انسان در زندگی اشاره می‌کند.
زنگ در ریگ روان که اولین روان ترجمه شده به انگلیسی از کوبو آبه به‌حساب می‌آید در سال ۱۹۶۲ نوشته و منتشر شده و فیلمی هم به همین نام با کارگردانی هیروشی تشیگاهارا با اقتباس از آن ساخته شده است. تا پیش از دهه ۱۹۷۰ این کتاب به بیش از ۲۰ زبان زنده دنیا ترجمه شده بود.
بخوانید: ۷ رمان کلاسیک مناسب برای نوجوانان
همنوایی شبانه ارکستر چوب‌ها
همنوایی شبانه ارکستر چوب‌ها، نوشته رضا قاسمی نخستین بار در سال ۱۹۹۶ در آمریکا منتشر شده و پس از انتشار در ایران هم برنده بهترین رمان اول سال۱۳۸۰ جایزه هوشنگ گلشیری، و بهترین رمان سال ۱۳۸۰ منتقدین مطبوعات شد. داستان از دیدگاه اول شخص روایت می‌شود و حکایت یک روشنفکر ایرانی یعنی مردى چهل ساله به اسم یدالله است، که به فرانسه پناهنده شده و دراتاق زیر شیروانی ساختمانی در پاریس زندگی می‌کند، که ساکنانش چند فرانسوی و ایرانی تبعیدی هستند.
این رمان بیش از هر چیز رمانی سورئال و رویاگونه است که زمان در آن به‌هم‌ریخته و داستانی خطی و سرراست ندارد، در واقع یک نوع پازل درهم ریخته است که خواننده را تا صفحه آخر رمان، منتظر نگه می دارد.
راوى داستان سعى دارد با تحریف در یک رمان واقعیت را عوض کند ولی این کارش به شکست منتهى مى‌شود. او به دست یک ایرانی دیگر در ساختمان کشته شده و به پیشگاه دو فرشته مرگ که شبیه فاوستِ مورنائو و سرخپوست فیلمِ پرواز بر فراز آشیانه‌ى فاخته هستند (نکیر و منکر) حاضر مى‌شود و محکوم به تحریف آن کتاب مى‌شود که پس از مرگش منتشر شده (اعمال متاخره) که باعث دق مرگى صاحب خانه ى فرانسوى و خودکشى رعنا (یکى از شخصیت هاى کتاب) مى‌شود.
بخوانید: ۴ کتابی که سریالهای موفقی از آنها ساخته شده است
شب‌های هند
کتاب شب‌های هند نوشته آنتونیو تابوکی اولین بار در سال ۱۹۸۴ منتشر شده و ماجرای سفر راوی بی‌نام و نشانی به هند را شرح می‌دهد. این كتاب درواقع شرح یك بی‌خوابی و داستان یك سفر است. بی‌خوابی كسی كه كتاب را نوشته و سفر كسی كه قدم در آن نهاده. در ابتدای كتاب، فهرستی كوتاه از مكان‌هایی كه قهرمان داستان به آن جا رفته آمده است شاید كسی كه به مسیرهای غیرمنطقی علاقمند باشد روزی بتواند آن را همچون راهنما به كار برد. شب‌های هند یكی از مهم‌ترین كتاب‌های نویسنده است كه در فرانسه جایزه مدیسیس، برای بهترین رمان خارجی در ۱۹۸۸ را از آن خود کرد است.
در داستان مردی در خیابان‌ها، روسپی‌خانه‌ها و هتل‌های رو به ویرانی شهرهای بمبئی، مدرس و گوا به دنبال دوست گمشده خود خاویر می‌گردد. یک سال از ناپدید شدن خاویر می‌گذرد و تنها سرنخ ها برای یافتن او، در دستان یک دکتر، دختری جوان و رهبر یک فرقه مذهبی عجیب قرار دارد.
