نظریه‌ها و جستارهایی هستند که ردای علم بر تن کرده‌اند و اتفاقا خیلی هم هیجان‌نگیز به‌نظر می‌رسند و می‌توانند کنجکاوی هر انسانی را قلقلک بدهند، اما در ادبیات رسمی تجربی به این قبیل نظریات شبه‌علم می‌گویند. این نظریه‌ها معمولا هم روی موضوعاتی دست می‌گذارند که هم جالب است و احتمالا ته دلمان بدمان نمی‌آید که واقعیت داشته‌باشند. مثلا از آدم‌فضایی‌ها، سفر در زمان یا دنیای موازی می‌گویند.
داستان وقتی داری اهمیت می‌شود که بعضا این نظریه‌ها رنگ‌وبوی مکتبی و فرقه‌ای به خود می‌گیرند و حتی به عناد و ستیز با علم برمی‌خیزند. یعنی طرفداران این نظریه‌ها آنها را در حکم حقایقی می‌بینند که باید سرسختانه و تا پای جان روی آنها ایستاد، درحالیکه علم واقعی بر بی‌ثباتی و به‌روز‌شدن مدام و پی‌درپی استوار است.
اختر بینی (احکام نجوم یا آسترولوژی)، مثلت برمودا، پاگنده، زمین صاف، زمین توخالی، کفن تورین، قدرت پیرامید، طالع‌بینی، بشقاب پرنده، شیء ناشناخته در حال پرواز (UFO)، موجودات هوشمند فرازمینی، تصادم جهان‌ها (ولیکوفسکی)، ارابه‌های خدایان (فون دانیکن)، زیستاهنگ (Biorythms) دیانتیکس، هومئوپاتی، استئوپاتی، کایروپراکتیس، طب سوزنی، قدرت کریستال، غول لاخنس، خم کردن فلزات با نگاه کردن به آنها و مدیتاسیون متعالی (transcendental meditation) .نمونه‌هایی از موضوعات شبه‌علمی هستند. اینجا هفت کتاب که به‌نوعی به چنین مباحثی پرداخته‌اند و مرز بین علم و شبه‌علم را روشن می‌کنند.
جهان فراطبیعی
موضوع اصلی این کتاب که در سال ۱۳۹۶ منتشر شده، علوم است. کتاب جهان فراطبیعی به قصد روشن کردن برخی از باورهای خرافی قرن ۲۱ نوشته شده است. درست است که در قرن بیست‌ویک بشر دانش و آگاهی بیشتری نسبت به گذشته پیدا کرده و دیگر ارواح خبیثه و نیروهای مافوق طبیعی را برای توضیح پدیده‌های طبیعی کنار گذاشته است، اما شماری از این باورها ردای دانش به تن کرده و بدین‌ترتیب برای عده‌ای که تفکر عقلانی و استدلال دانش‌ورزانه را برای فهم و تغییر طبیعت نمی‌پذیرند به دانش بدل شده‌اند. این کتاب تلاش دارد با استفاده توضیحی علمی درباره این‌گونه باورها و در رد آنها ارائه کند.
باورهای خرافی مطرح‌شده در کتاب هم موضوعات متنوعی در زمینه‌ی فلسفه، عرفان، بهداشت، موضوعات فرا طبیعی، موضوعات فراعادی، روان‌شناسی و فراروان‌شناسی شامل می‌شود. محمدرضا توکلیث‌صابری حاصل پژوهش‌های بی‌‌شماری را در زمینه روان‌شناسی، ستاره‌شناسی، فیزیک، باستان‌شناسی، زیست‌شناسی، دیرین‌شناسی، پزشکی، تاریخ و فلسفه برای رد و ابطال باورهای خرافی گرد‌آورده است.
بخوانید: ۷ کتاب علمی تخیلی که باید بخوانیم
جادو، علم و دین
در کتاب جادو،علم و دین، برانیسلاو مالینوفسکی هم با کسانى که انسان اولیه را موجودى مى‌دانستند که در اقیانوسى از رانه‌هاى عاطفى غوطه‌ور و کاملا ناتوان از انجام کنش‌هاى عقلانى است و در حالت پیشامنطقى ذهن قرار دارد مخالفت می‌کند، و نظر تکامل‌گرایانى که انسان نخستین را فیلسوف وحشى‌اى تصور مى‌کردند که همه تکاپوهایش به تلاشى در جهت کسب علم تجربى قابل تقلیل است رد می‌کند. او در اثرش به ساحت‌هاى مجزاى مهارت‌هاى فنى و کنش‌هاى غیرعقلانى در جوامع ابتدایى مى‌پردازد.
در میان جزئیاتى که مالینوفسکی از زندگى جزیره‌نشینان نشان مى‌دهد با اشاره به فعالیت‌هاى تخصصى آنها که حاصل ورزیدگى عملى و آگاهى‌شان از اهمیت تجربه است از شباهت‌هاى فنون ملانزیایى‌ها با تکنولوژى در جوامع مدرن می‌گوید. این تمایز قائل‌شدن میان فعالیت‌هاى انسان‌هاى اولیه هم همچون تفکیک جادو و دین پس از دهه‌ها به هیچ روى اهمیت خود را از دست نداده است. از این روى مضمون کتاب جادو، علم و دین اکنون نیز در کانون مباحثات نظرى روز قرار دارد.
در بخشی از کتاب می‌خوانیم: یک دستاورد انسان‌شناسى مدرن را نمى‌توان مورد چون و چرا قرار داد: تشخیص اینکه جادو و دین صرفا یک فلسفه یا مجموعه‌اى از آموزه‌ها یا تنها پیکره‌اى از نظرات آگاهانه نیست، بلکه نوع خاصى از رفتار و الگویى عملى است که از عقل، احساس و اراده به یک اندازه تشکیل شده است. این دو (یعنى جادو و دین) علاوه بر نظامى از باورها، نوعى از کنش و علاوه بر تجربه شخصى یک پدیده اجتماعى هستند. با همه این‌ها رابطه دقیق بین سهم عامل اجتماعى و عامل فردى در دین واضح نیست.
بخوانید: معروفترین رمانهای علمی تخیلی در دنیا
نظریه ریسمان
سوالاتی که نظریه ریسمان سعی دارد پاسخ بدهد مثال‌های ساده و قابل فهم توضیح نظریه نسبیت اینشتین، نظریه کوانتوم و فیزیک ذرات است. کتاب دیدگاه‌های کلیدی منتقدان نظریه ریسمان را هم ارائه می‌کند تا خود خواننده بتواند قضاوت کند. اما چرا دانشمندان این قدر در مورد این نظریه هیجان‌زده هستند؟، شاید چون نظریه ریسمان محتمل‌ترین کاندید یک نظریه موفق از گرانش کوانتومی است.
نظریه‌ی ریسمان اسرارآمیز است. درحایکه قرار است نظریه همه‌چیز باشد، اما هنوز به لحاظ تجربی تأیید نشده است و بی‌اندازه هم پیچیده است. این نظریه درباره ابعاد اضافی، افت‌وخیزهای کوانتومی و سیاهچاله‌هاست. خود نظریه‌پردازان هم می‌گویند که نظریه را نمی‌فهمند.
کتاب درواقع شامل نظریاتی است که احتمالا در سال‌های آتی، کاملا غلط از آب در می‌آیند. نظریات دیگری هم در کتاب وجود دارد که ممکن است سرانجام ثابت شود قوانین بنیادی جهان ما هستند و شاید هم مبنای کاملاً جدیدی از علم و فناوری شوند. کسی چه می‌داند آینده چه تقدیری را برای نظریه ریسمان رقم خواهد زد.
بخوانید: ۱۰ داستان هیجان انگیز برای نوجوانان!
علم و تبعیض جنسیتی
کتاب علم و تبعیض جنسیتی نوشته اِوِلین رید، مقالاتی با سرفصل‌های «نخستی‌شناسی و پیش‌داوری»، «زیست‌شناسی اجتماعی و شبه‌علم»، «پاسخی به کتاب میمون برهنه درباره پرخاشگری»، «مردان در گروه‌های زن‌ستیز»، «انسان‌شناسی و فمینیسم»، «چالش‌های مادرسالاری»، «درک نادرست از ساختارهای ابتدایی خویشاوندی» و «تکامل‌گرایی و ضد تکامل‌گرایی» را شامل می‌شود.
مقالاتی که نشان می‌دهد چگونه نفوذ نظرات شبه‌علمی واقعیت‌ها را تحریف و حقایق را پنهان می‌کند. نویسنده همچنین در این کتاب سعی کرده نشان دهد در حالی که درباره تبعیض نژادی بسیار نوشته شده و به‌رغم تلاش حامیان جنبش آزادی زنان؛ علوم زیستی و اجتماعی همچنان در قالبی جنسیت‌گرا حرکت می‌کنند.
کتاب نشان می‌دهد این انتظار که علم به‌طور کامل عینی و به دور از سوگیری باشد، چیزی جز نگاهی آرمانی نیست و واقعیت ندارد.
بخوانید: ۸ کتاب محبوب برای کتابخوان‌های ایرانی در سال ۱۳۹۸
جدال جهان‌بینی‌ها: علم دربرابر عالم ماورایی
جدال جهان‌بینی‌ها نوشته دیپاک چوپرا و لئونارد ملودینو سعی دارد به این پرسش پاسخ بدهد که آیا ما به طور ساده ماشین‌هایی زیستی هستیم که سرنوشت ما فراموشی و مرگ است، یا موجوداتی فناناپذیریم که موقتا جسم مادی را تجربه می‌کنیم؟ پرسشی که شاید ذهن خیلی از انسان‌ها را درگیر کرده باشد و حتی تحت تاثیر پاسخی که برای آن انتخاب می‌کنیم زندگی‌هایمان نیز دستخوش تغییر شود.
اين كتاب فصل تازه‌ای در جدال بين علم و دين گشوده است. در اين كتاب، ديپاك چوپرا و لئونارد ملودينو پاسخ‌های مهيج و ماهرانه‌ای را به این پرسش داده‌اند. آنها به‌گونه‌ای به اين موضوع پرداخته‌اند و چنان منظاره و منازعه داغی را به جریان انداخته‌اند كه شما نمی‌توانيد خواندن كتاب را متوقف كنيد.
بخوانید: ۱۰ کتاب پیشنهادی تیم پادکست چنل بی و علی بندری
ارابه خدایان
اریش آنتون پاول فون دنیکن نویسنده سوئیسی کتابهای نظریات فضانوردی باستانی و زیست فرازمینی است. اولین اثر او همین ارابه خدایان است که پس از انتشار در در سال ۱۹۶۸ پرفروش‌ترین کتاب در آلمان و آمریکا بود و بعدها به ۳۸ زبان دیگر نیز منتشر و چاپ شد. نظریات فون دنیکن در این کتاب باعث شد تا او را پدر نظریات فضانوردی باستانی بنامند.
فون دنیکن در این کتاب تلاش کرده تا رازهای دنیای باستان و تاثیر نیروهای فرازمینی (خدایان) را بر زندگی بشر را با خواننده درمیان بگذارد. به اعتقاد نویسنده در گذشته‌های بسیار دور، فضانوردانی از سیارات دیگر به ملاقات اجداد ما آمدند و به آنها تمدن و راه و روش زندگی را آموختند. اما نیاکان ما که بسیار ابتدایی و وحشی بودند، آنان را خدایان فرض کردند و به پرستش آنان پرداختند و هزاران فرقه‌ی خرافی با رنگ و بوی مذهبی را به وجود آوردند و این گونه از درک وجود خدای راستین به دور ماندند و زندگی خود را به کجی‌های بسیار آلودند.
به عبارت دیگر، کلمه هخدایانه که در کتابهای باستانی و تورات آمده، در واقع اشاره به موجودات فرازمینی‌ای دارد که راه‌ورسم زندگی را به انسان یاد داده‌اند. فون دنیکن در این کتاب که مدت‌ها جزو کتابهای ممنوع‌الانتشار بوده، آثار و نشانه‌های باقی‌مانده از مسافران فضایی در میان آثار تاریخی و باستانی و عهد عتیق را واکاوی می‌کند.
بخوانید: ۷ کتاب داستانی جذاب از سرگذشت جاسوسان
جهان‌های موازی
میچیو کاکو، در کتاب جهان‌های موازی، به یکی از عجیب‌ترین و هیجان‌انگیزترین دستاوردهای احتمالی فیزیک مدرن پرداخته است: اینکه ممکن است جهان ما تنها جهانی در بین جهان‌های متعدد باشد؛ شاید بینهایت جهان دریک شبکه گسترده کیهانی وجود داشته باشند که کل جهان ما فقط یکی از آنهاست. کاکو، با تلفیقی از شوخ‌طبعی و تمثیل، خواننده را با نظریات متفاوت موجود در مورد جهان‌های موازی آشنا می‌کند، نظریاتی که همگی از مکانیک کوانتومی، کیهان‌شناسی و تئوری جدید M نشأت می‌گیرند.
این کتاب که در سال ۲۰۰۵ نوشته شده، جهان‌های موازی ممکن که در فیزیک نظری مطرح هستند را در سه دسته با مفاهیم کاملاً مجزا قرار دهد که البته برای هیچ‌یک هنوز شواهد تجربی به دست نیامده است. این جهان‌ها شامل جهان‌های موازی تورمی، جهان‌های موازی کوانتومی و جهان‌های موازی فرافضا می‌شوند.
کتاب به سه بخش کلی تقسیم‌بندی شده است: جهان، جهان چندگانه و فرار به فضا.
بخوانید: ۷ کتاب ترجمه شده توسط نجف دریابندری
