کشور هند یا بیش از یک میلیارد جمعیت و پهنه جغرافیایی پهناور به وسعتی در حدود ۳ میلیون و دویست و هشت هزار کیلومتر مربع هفتمین کشور پهناور جهان و یکی از پرجمعیت‌ترین‌های جهان است. اما همه آنچه که هند را عجیب و مرموز می‌کند این شلوغی و وسعت نیست که تراکم انواع دین و فلسفه و مکتب اعتقادی در این کشور است.
از ادیان اسلام و مسیحیت و زرتشتی گرفته تا بودیسم و انواع توتم‌پرستی همچنان در کشور هند رواج دارد و معتقدان به آنها در کنار هم زندگی می‌کنند. هند همچنین تاریخ پرفراز‌ونشیبی را پشت سر گذاشته است، از مستعمره بریتانیا بودن گرفته تا استقلال و امروزه قرار گرفتن در لیست کشورهایی با رشد اقتصادی بالا! این کشور همچنین این روزها دیگر تنها با سینمای معروفش یا بالیوود شناخته نمی‌شود، بلکه به‌نوعی قطب تولید نرم‌افزار و بازی‌های کامپیوتری هم شده است.
از دیگر نکات جالب درباره هند می‌توان به وجود همزمان فقر و ثروت در یک فاصله طبقاتی بسیار شدید اشاره کرد و البته اینکه با همه این‌ها گویا هندی‌ها هنوز جزو شادترین مردم جهان محسوب می‌شوند.
در این گزارش هشت کتاب مرتبط با تاریخ و فرهنگ و فلسفه هند را به شما علاقه‌مندان به گردشگری معرفی می‌کنیم تادست‌کم با بخشی از عجایب این کشور مرموز آشنا شوید.
کتاب هند باستان
پنجاه‌و‌هشتمین مجلد از کتاب‌های مجموعه تاریخ جهان به «هند باستان» اختصاص دارد. کشوری که از آن به عنوان سرزمین هفتاد و دو ملت یاد کرده‌اند. هند با داشتن ١/١ میلیارد نفر جمعیت ، پس از چین در جایگاه دوم قرار دارد. این کشور به لحاظ جغرافیایی نیز پهناور است و با وسعتی در حدود ٣ میلیون و دویست و هشت هزار کیلومتر مربع هفتمین کشور پهناور جهان است. در واقع، چنان پهناور است و آنقدر تنوع گسترده سرزمینی دارد که اغلب از آن با نام «شبه قاره» یاد می‌شود، در ضمن هندوستان چهارمین قدرت اقتصادی جهان است و مردم این سرزمین پهناور اعتقادات مذهبی بسیار گوناگون و متنوعی دارند، از جمله آیین هندو، بودا، جین، اسلام، مسیحیت، سیک، یهودیت و زرتشتی.
هند از دیدگاه تاریخی نیز شایان توجه است . نخست آن‌که یکی از چهار فرهنگ پیشرفته را در خود پرورش داد که تاریخدانان امروزی آنها را «گهواره‌های تمدن» می‌نامند. هر یک از این تمدن‌ها در امتداد کرانه‌های یک یا دو رودخانه بزرگ مانند دجله و فرات در بین‌النهرین (عراق کنونی)، نیل در مصر، هوانگ در چین، و سند در هند شکوفا شدند .
به زعم نویسنده از بالا و از دور که بنگری، شبه قاره هند به شکل مثلث عظیمی است که در شمال پهن و در جنوب باریک است. بلندای این مثلث از شمال تا جنوب و همچنین پهنای آن از غرب تا شرق در بیش‌ترین اندازه آن حدود ۲۲۰, ۳ کیلومتر است. در این قلمرو بسیار پهناور آمیزه‌ای از سرزمین‌ها و آب و هواهای گوناگون وجود دارد.
بخوانید: ۷ کتاب عالی برای یادگیری چگونگی ارتباط بهتر با دیگران
کتاب تاریخ فرهنگ و تمدن هند
کتاب تاریخ فرهنگ و تمدن هند نوشته مانینی چتر دربردارنده اطلاعاتی درباره جغرافیا، تاریخ و هنر هند است. سرزمین گوناگونی، سرزمین بودا، دو امپراتوری کهن، تاج محل، ورود اروپایی‌ها، زندگی در روستا، شهرهای بزرگ، هنر و مسجمه سازی و پارچه و منسوجات برخی از عناوین این کتاب را تشکیل می‌دهند.
نویسنده مثلا درباره فیل، خدای گانش می‌نویسند: گانش که از محبوبترین خدایان هندوست، پسر اول شیوا و پرواتی است. طبق اساطیر هندو، شیوا از سر خشم سر پسرش را برید، اما با دیدن ناراحتی همسرش، به پسر حیات دوباره بخشید و به جای سر پسرش، سر فیل گذاشت. گانش خدای خرد و خوشبختی و معروف به برطرف کنندۀ موانع است. مردم هند در ایالت غربی ماهاراشترا در یک جشن ۱۰ روزه که به گانش چاتورثی معروف است به مقام این خدا ادای احترام می‌کنند.
همچنین درباره هامپی ناراسیم‌ها در کتاب می‌خوانیم: امپراتوری ویجایاناگارا پس از نبرد سال ۱۵۶۵ با شکست سپاهیان رامارایا از هم فروپاشید. لفظ ویجایاناگارا به معنی شهر پیروزی است، اما پس از این شکست، هامپی پایتخت امپراتوری رو به ویرانی رفت. بسیاری از معابد نابود شدند، اما برخی مجسمههای سنگی چون ناراسیم‌ها که در سال ۱۵۲۸ از یک تخته سنگ یکپارچه ساختـه شده بودند، سالم بر جای ماندند.
در شرح مجسمههای عظیم‌الجثه آشوکا هم نویسنده معتقد است که برخی از فرامین و اعتقادات آشوکا بر ستونهایی از جنس سنگهای ماسهای هم حک میشدند. معمولاً، در سر ستون این جرزها، نقش حیواناتی عظیم‌الجثه بود. مجسمۀ شیر در عصـر سارنات در شمـال هند، نشان رسمی هند بود. این نقش را می‌توان بر تمامی سکهها و اسکناسهای امروزی هند دید.
بخوانید: ۸ کتابی که با آنها هیپنوتیزم می‌شوید
کتاب هند در یک نگاه
مردم‌شناسی، تاریخ سیاسی هندوستان، تاریخ مذهب هندو، پیدایی جهان هستی، سرودهای ودا، نوشته‌های اوپانیشادی، مکتب‌های فلسفی هند برخی از موضوعات مطرح‌شده در این کتاب هستند.
این کتاب نایاب درمورد شبه قاره هند نوشته شده و می‌گوید شبه قاره هند سرزمینی است با تمدنی بسیار قدیمی و هنری بسیار غنی که به سرزمین عجایب معروف است. این هنر تمدن همزمان با تمدن‌های مصری، سومری، آشوری، کلدانی، ایرانی، یونانی ایجاد گردیده است که در بعضی از شاخه‌ها نیز وجوه مشترکی با این تمدن‌ها نیز داشته و از هزاره سوم قبل از میلاد قابل بررسی است.
این تمدن، بیشتر در اطراف بخش علیای دره سند مربوط به سه هزار سال پیش از میلاد متمرکز بوده و مناطق موهنجودارو و هاراپا در پاکستان امروزی از مناطق اصلی گسترش این فرهنگ بودند. اخیراً هم مراکز مهم دیگری در این فرهنگ در کالیبانگان واقع در هند و نزدیکی کراچی در پاکستان دیده شده است. در کاوش‌های بومی نام برده تمدن‌هایی بسیار عظیم و خوش ساخت را شاهد هستیم. معماری پیشرفته، تندیس‌هایی زیبا ، مهرهایی حکاکی شده وجواهراتی زیبا وکتابی به نام ریگ ودا معروف به انجیل هند مربوط به۱۰۰۰ سال ق.م. اطلاعات بسیار خوبی را به محقق معرفی می‌کند.
عناوین سرفصل‌های کتاب نیز عبارتند از: مردم هندوستان، پدیده مذهب در شبه جزیره هند، تمدن موهنجودارو، وهاراپا، تاریخ سیاسی هندوستان، تاریخ مذهب هندو، مذهب هندو و عموامل همبستگی آن، پیدایی جهان هستی، سرودهای ودا یجورودا ویراج و…
بخوانید: ۱۰ کتاب برتر برای شروع به مطالعه جامعه شناسی
کتاب دفاع از هند
ویل دورانت کتاب حاضر را بعد از سفری تحقیقی به هند نوشته است. او برای تکمیل اطلاعات خود درباره‌ی هند و هندوها و نوشتن بخشی از کتاب تاریخ تمدن به این سفر رفته بود، اما با مشاهده شرایط هندوها و ظلم و ستم انگلیسی‌ها نسبت به آنها، کار نگارش تاریخ تمدن را کنار گذاشت و کتاب دفاع از هند را در حمایت از حقوق هندوها نوشت’. کتاب در چهار فصل با این عناوین تدوین شده است: در دفاع از هند، گاندی، انقلاب و ادعا نامه انگلستان.
بخوانید: ۷ کتاب علیه مردانگی تیپیکال! قبول کنید مردان سروته یک کرباس نیستند
کتاب هندوستان
این کتاب یکی از مجلدهای مجموعه ملل امروز نشر ققنوس است. مجموعه ملل امروز درپی به دست دادن دیدگاهی کلی درباره هریک ازکشورهاست وخوانندگان با مطالعه هرکدام از جلدهای این مجموعه با تاریخ، جغرافیا، فرهنگ وضعیت اقتصادی- اجتماعی و سیاسی کشوری خاص آشنا می‌شوند. کتاب‌های این مجموعه حاوی گاهشمار، جدیدترین آمارهای اقتصادی و جامعه‌شناختی، همچنین نمایه‌ای جامع است. این مجموعه برای خوانندگانی که می‌خواهند درکوتاه‌ترین زمان بیش‌ترین اطلاعات را درباره ملل بازبانی ساده و شفاف به دست آوردند، بهترین گزینه ممکن است.
بخوانید: ۴ کتابی که سریالهای موفقی از آنها ساخته شده است
کتاب ادیان و مکتب‌های فلسفی هند
ساختار بنیادین این دو جلد کتاب، با هم تفاوت دارد: جلد اول،در بخش نخست بیشتر به دوران آغازین تفکر هندو اختصاص می یابد،یعنی وداها و اوپانیشادها؛ سپس از ظهور ادیانی سخن می‌گوید که از دل کشاتریاها (طبقه اشراف) برخاستند، مانند کیش بودا، و آیین جین؛ و در ادامه به شرح و بسط دوره حماسی، اهمیت بهاگاوات گیتا، و سرانجام چهار مکتب بزرگ بودایی یعنی مکاتب فلسفی ماهایانا می‌پردازد.
شایگان معتقد است مجموعه این تفکرات ژرف و مکاتب گوناگون، از هند آن دوران، یعنی قرن پنجم و ششم قبل از میلاد، یک کانون بزرگ و مهم فرهنگی می‌سازد، به طوریکه هند در قلب آسیا همان جایگاه محوری و خلاقی را به خود اختصاص می‌دهد که یونان در غرب. به‌زعم او اگر بتوان یونان را از دیدگاه غربی معجزه‌ای در عرصه تفکر به شمار پاورداز دیدگاه آسیای بزرگ این هند است که همان نقش اعجاز آمیز را ایفا می‌کند.
جلد دوم کتاب به مراتب از جلد اول تخصصی‌تر است و بیشتر به شش مکتب بزرگ آیین هندو می‌پردازد که عبارتند از منطق (نیایادارشانا) طبیعیات (وی شیشیکادارشانا) جهانشناسی (سانکهیادارشانا) روانشناسی یا آداب ریاضت یعنی مراقبه ذهنی و ضبط حواس و استغراق در ذلت برهمن (یوگادارشانا) اصالت صوت (پوروامی مانسا) و حکمت الهی (ودانتا) و شعب گوناگونش.
این اثر مشتمل بر هفده فصل است که درباره فلسفه هندی، دین هندو و مکتب های دینی هندیان سخن می گوید هدف این کتاب معرفی اجمالی مکتب‌های فلسفی هند است. یکی از امتیازهای اصلی این‌کتاب این است که بدون هیچ گونه حاشیه پردازی یا تفسیری، به بیان و شرح نکته‌های اصلی و کلیدی فلسفه هند می‌پردازد و عصاره و کلیات هر یک از مکتب‌های نه گانه مادر را در سرزمین هند، با روشی نظام‌مند، بیانی استدلالی و کلامی موجز به خواننده عرضه می‌کند.
بخوانید: ۷ رمان کلاسیک مناسب برای نوجوانان
کتاب پیدایش هند نوین
در اواخر دهه ۱۹۴۰، بریتانیای کبیر به سبب دو جنگ جهانی، جنگ جهانی اول(۱۹۱۴-۱۹۱۸) و جنگ جهانی دوم(۱۹۳۹-۱۹۴۵) و هزینه اداره یک امپراتوری از توان افتاده بود. گسترس آشوب، شورش، و سرکشی، به همراه یک جنبش استقلال خواهی پایدار نیز بریتانیایی‌ها را به این نتیجه رساند که زمان ترک هند فرار رسیده است. در این زمان، سه تن از مهم‌ترین بنیانگذاران هند، ماهتما گاندی، جواهر لعل نهرو، و محمد علی جناح، مشغول مذاکره درباره شرایط خروج بریتانیایی‌ها بودند. سرانجام شبه قاره هند در سال ۱۹۴۷ در حالی آزاد شد که به دو کشور تقسیم شد. پاکستان برای مسلمانان و شبه قاره هند برای هندوها، سیک‌ها، و دیگران.
درواقع بریتانیایی‌ها بسیاری از امتیازات انقلاب صنعتی، نظیر ماشین بخار و راه‌آهن، را برای مردم هند به ارمغان آوردند، اما با تبعیض نژادی، خودپسندی، و ستمگری نیز حکومت کردند، و سبب خشم و کینۀ هندوها، مسلمانان، و هندی‌های پیرو مذاهب دیگر شدند. در نیمۀ قرن هجدهم، این خشم و کینه به صورت شورش علیه بریتانیایی‌ها فوران کرد که به بیشتر هند گسترش یافت. هرچند بریتانیایی‌ها این خیزش را سرکوب کردند، قدرت کمپانی هند شرقی رو به افول گذاشت. دولت بریتانیا حاکمیت هند را در دست گرفت و آن را محور امپراتوری بریتانیا ساخت، که اینک بزرگ‌ترین قدرت روی زمین بود.
این کتاب چگونگی پیدایش و استقلال هند نوین را به تصویر می کشد و علاوه بر «رویدادهای مهم در جریان پیدایش هند نوین» و «پیشگفتار: میراث بزرگی و ناسازگاری»، ۶ بخش اصلی دارد که به ترتیب عبارت اند از: هند کهن و کمپانی هند شرقی، برآمدن جنبش‌های ملی، سه بنیانگذار، کنگره ملی هند تغییر روش می‌دهد، هند تجریه می‌شود، جنون و مهاجرت.
بخوانید: ۷ کتابی که کمک می‌کند دست رسانه‌ها را بخوانیم
کتاب کارکرد سیاسی دین در هندوستان معاصر
در این کتاب کارکردهای سیاسی دین در هندوستان از اوایل قرن بیست تا بیست و یکم میلادی مورد بررسی قرار گرفته است. کتاب حاضر در واقع نسخه فارسی کتابی تحت همین عنوان است که در سال ۲۰۱۵ در دهلی نو چاپ گردیده و توسط خود نویسنده و با رفع برخی اشکالات و اضافه کردن برخی توضیحات لازم برای نسخه ی فارسی آن، به زبان فارسی برگردانده شده است. این کتاب به بررسی کارکردهای سیاسی دین در هندوستان معاصر از اوایل قرن بیست تا قرن بیست و یکم میلادی و مقایسه این کارکردها در هند قبل و بعد از استقلال و تداوم آنها پرداخته است.
