آمریکای لاتین سرزمین بومی‌ها، رقص و رنگ و کاکائو و کودتا و کارتل‌های مواد مخدر است و برای همین اصلا عجیب نیست که رئالیسم جادویی به‌نوعی از جنگل‌ها و طبیعت و زندگی در آمریکای لاتین گرم از آفتاب و انقلاب و کودتا شکل گرفته باشد. تقریبا بیشتر کشورهای آمریکای لاتین ترجبه کودتا و انقلاب را دارند و شرایط خفقان و دیکتاتوری را در دوره‌هایی تجربه کرده‌اند، چیزی که به‌وضوح در اغلب داستان‌های نویسندگان مشهور و به‌نام این خطه نقش پررنگی دارد.
فرقی نمی‌کند نویسنده اسپانیایی‌زبان باشد یا پرتغالی‌زبان چنان بازی با کلمات و روایت داستان را بلد است که خواننده را تا آخرین صفحه و جمله مشتاق نگه می‌دارد. از آرژانتین تا شیلی یا برزیل و … نویسندگان آمریکای لاتین می‌توانند شما را به سرزمین عجایبی ببرند که عشق و هیجان و انقلاب و مقاومت را همزمان تجربه کنید.
در این گزارش هشت داستان از نویسندگان سرشناس آمریکای لاتین به شما معرفی شده است:
کتاب مرگ و باکره
نمایشنامه مرگ و باکره Death and the Maiden اثر آریل دورفمان در سال ۱۹۹۰ منتشر شد. داستان این نمایشنامه که از برجسته‌ترین آثار نمایشی جهان است هنگام سقوط یک حکومت دیکتاتوری فرضی در آمریکای جنوبی اتفاق می‌افتد. آریل دورفمان قصد داشته با نوشتن این اثر، خشم خود را به افرادی که در شیلی به او آسیب رساندند و تبعیدش کردند، نشان دهد.
داستان مرگ و باکره حول محور سه شخصیت به نام‌های پولینا سالاس، هراردو اسکوبار و روبرتو میراندا رخ می‌دهد که طی اتفاقی تصادفی پس از سال‌ها کنار هم قرار می‌گیرند. پولینا سالاس زمانی که کشور درگیر مسائل سیاسی بوده به زندان می‌افتد و در آن‌جا به او تجاوز می‌شود. همسر او هراردو اسکوبار که وکیل است تمام تلاشش را می‌کند تا همسرش را از شکنجه‌های طاقت‌فرسا نجات دهد. پولینا سالاس و هراردو اسکوبار پس از اینکه از این مسئله ناگوار رها می‌شوند به زندگی در کنار هم ادامه می‌دهند.
پولینا و هراردو طی یک اتفاق میزبان دکتری به نام روبرتو میراندا می‌شوند و پولینا براساس لحن و صدای دکتر متوجه می‌شود او همان فردی است که در زندان به او تجاوز کرده است. او ادعایش را با همسرش در میان می‌گذارد و میراندا را زندانی می‌کند. آنها دکتر تقلبی را با زور اسلحه مجبور می‌کند تا تمام اتفاقات را بازگو کند و صدای او را ضبط می‌کنند.
بخوانید: ۶ کتاب داستان تریلر که شما را در مارپیچ معما سرگرم می‌کند
کتاب باغ همسایه
«باغ همسایه» را خوسه دونوسو در ١٩٨١، در همان سالی منتشر می‌کند که شبح تردید در ذهن و جان بسیاری از تبعیدیان و مخالفان پینوشه رخنه می‌کند و زمان روایت «باغ همسایه» شش سال پس از کودتای پینوشه است. معلوم می‌شود که پینوشه حالاحالاها کنار‌رفتنی نیست. علاوه بر این گویا اکثریت مردم، وضعیت را پذیرفته‌اند. آلنده و جنبش «اتحاد مردم» دیگر نه مسئله‌ای سیاسی که تاریخی رو به فراموشی است.
گذشته از همه اینها، بر اثر زندگی در تبعید، نسل دوم شیلیایی‌ها به رویدادهای سیاسی کشور والدین خود تمایلی نشان نمی‌دهند. خلاصه‌اش اینکه آغاز دهه هشتاد برای هواداران جنبش «اتحاد مردم» دوران ناامیدکننده‌ای است یا شاید بهتر آن است که از کلمات اوسیپ ماندلشتام، شاعر روس استفاده کنیم، دهه هشتاد سرآغاز دورانی است که «امید علیه امید صف‌آرایی می‌کند.» از این بابت، «باغ همسایه» در صورت‌بندی کلی‌اش خلجان زوج مخالف‌خوانی را نشان می‌دهد که در آستانه گذار سیاست به تاریخ -تاریخی‌شدن سیاست- با روانی پریشان شکل تازه فاجعه را تاب می‌آورند.
خولیو مندس، نویسنده میان‌مایه شیلیایی كه شاهد كودتای پینوشه بوده و چند روزی هم طعم زندان رژیم كودتا را چشیده، خود را به اسپانیا می‌رساند تا بنشیند و بر اساس آن تجربه یكتا رمانی بنویسد كه گوی سبقت از همه نویسندگان دوره شكوفایی برباید. اما زندگی ملال‌آور و خفت‌بار در این تبعید خودخواسته و نیز پریشان‌ذهنی حاصل از دلبستگی به وطن و مادری محتضر و پسری سركش و بیگانه با پدر، روز به روز او را از تحقق این رویای پرشكوه دورتر می‌كند.
در این دوزخ بی‌بار و بر تنها مایه دلخوشی او باغ سبز و خرم همسایه است كه از پنجره اتاقش تماشا می‌كند و آنچه در آن باغ می‌گذرد یگانه صحنه چشم‌نواز و خیال‌انگیز برای این مرد سودایی است. اما این روایت ساده واقع‌گرایانه از زندگی نویسنده سرخورده و تبعیدی، ناگهان با چرخشی نامنتظر در فصل آخر همه دانسته‌های خواننده را آماج تردید می‌كند و شالوده رمان را در هم می‌ریزید. خوسه دونوسو كه استاد بی‌بدیل كندوكاو در ذهن و روان آدمی است این رمان را عرصه برخورد میان رمان دوره شكوفایی و رمان بعد از شكوفایی كرده است.
بخوانید: ۷ کتاب از مارک تواین که باید بخوانیم
کتاب تونل
کتاب تونل اثر ارنستو ساباتو، رمان‌نویس بزرگ آرژانتینی است. ساباتو از جمله مهم‌ترین و بـرجسته‌ترین رمان‌نویسان آمریکای لاتین و اد‌بیات اسپانیایی‌زبان است. ساباتو درسال ۲۰۰۷ کاندید جایزه‌ی نوبل بود. چاپ اول کتاب تونل در سال ۱۹۴۸ با اقبال فراوان منتقدان اد‌بی و تود‌ه‌ی کتابخوان مواجه شد.
کاستل نقاشی معروف و شناخته شده و در عین حال مغرور و خود محور است که همیشه از منتقدان و درک نشدن حقیقی آثارش بیزار است. خود‌محوری‌اش او را مردی منزوی کرده و در عین حال خودبینی و غرور به همراه ذات دوگانه هنرمندش شخصیتی منحصر به فرد و یگانه به او می‌بخشد. اما در یکی از نمایشگاه‌هایش با دیدن زنی که به کار او خیره مانده، متوجه می‌شود که این زن تنها انسان روی زمین است که او را درک می‌کند! کاستل هنگامی که متوجه می‌شود ماریا دقیقا به قسمتی از تابلو که برایش مهم است و هیچ منتقدی به آن نپرداخته، خیره شده است، حس می‌کند که جفت روحش را یافته و عشقی جنون‌آور را تجربه می‌کند. ادامه رمان درباره چگونگی پیدا کردن این زن توسط کاستل و برقراری رابطه با او و نهایتا به قتل رساندن ماریا است. در واقع داستان در سلول بازداشتگاه توسط کاستل اعتراف می‌شود.
در بخشی از داستان می‌خوانیم: بعضی وقت‌ها احساس می‌کنم که هیچ چیز معنی ندارد. در سیاره‌ای که میلیون‌ها سال است با شتاب به سوی فراموشی می‌رود، ما در میان غم زاده شده‌ایم، بزرگ می،شویم، تلاش و تقلا می‌کنیم، بیمار می‌شویم، رنج می‌بریم، سبب رنج دیگران می‌شویم، گریه و مویه می‌کنیم، می‌میریم، دیگران هم می‌میرند و موجودات دیگری به دنیا می‌آیند تا این کمدی بی‌معنی را از سر گیرند. واقعا اینطور بود؟ همانطور که نشسته بودم درباره مساله بی‌مفهوم بودن همه چیز تعمق می‌کردم. آیا زندگی ما چیزی جز یک سلسه زوزه‌های بی‌معنی در بیابانی از ستارگان بی اعتنا نبود؟
بخوانید: ۸ رمان برنده جایزه پولیتزر که باید بخوانید
کتاب سردسته‌ها
یوسا این شش داستان کوتاه را در سال ۱۹۵۹ در سن بیست و سه سالگی و پیش از خلق نخستین رمان خودشهر و سگ‌ها نوشت. بسیاری از عناصر این شش داستان از جمله نام قهرمانان و درون مایه‌های داستان‌ها و سبک نگارش‌شان در رمان های بعدی یوسا به اشکال گوناگون بازآفرینی شده‌اند.به‌عنوان مثال گروهبان لیتوما در داستان کوتاه ملاقاتی در مجموعه حاضر در رمان مرگ در آند گفت‌و‌گو با کاتدرال و خانه سبز نیز استفاده شده در دیالوگ داستان کوتاه کرجی مجموعه حاضر نیز به کار رفته است. دغدغه‌های دائمی یوسا: قدرت، خشونت، دوستی و همبستگی در شش داستان این مجموعه نیز حضوری پر رنگ دارند.
عناوین داستان‌های کتاب هم از این قرارند: سردسته‌ها، کرجی، برادر کوچک، یکشنبه، ملاقاتی و پدربزرگ.
بخوانید: ۵ کتاب برتر از سوتلانا آلکسیویچ
کتاب گرینگوی پیر
گرینگوی پیر تصویری از ماجراهایی است که بر آمبروز بی‌یرس، نویسنده و روزنامه‌نگار امریکایی، رفته است. بی‌یرس در ۷۱ سالگی به مکزیک رفت تا در انقلاب ۱۹۱۰ مکزیک شرکت کند و در آن‌جا، آن‌چنان که می‌خواست، باشکوه بمیرد. بی‌یرسی که فوئنتس خلق کرده قهرمانی انقلابی و تنگ‌‌حوصله است که هرچند اسیر فکر مرگ است اما در بیابان‌های مکزیک زندگی تازه‌ای می‌یابد. فوئنتس در این رمان به رابطه‌ی ایالات متحد و مکزیک نیز می‌پردازد. گرینگوی پیر رمانی سرراست و آکنده از ماجراست که برخلاف پوستانداختن، اثر دیگر فوئنتس، برای طیف گسترده‌تری از مخاطبان جاذبه دارد. ترجمه‌ی انگلیسی گرینگوی پیر اولین اثری است که از نویسنده‌ای مکزیکی در شمار کتاب‌های پرفروش ایالات متحد بوده است.
یکی از عوامل فرار بی یرس از آمریکا مشاهده بی‌عدالتی و بی‌صداقتی در میان ارباب جراید این کشور است. این رمان همچنین اشاره ای به تهاجم آمریکا به بندر وراکروز مکزیک دارد و از آن انتقاد می‌کند. در پایان، ناسازگاری دو کشور-یا به شکل متناقضی، نزدیکی و شباهت آنها- سرنوشت امبروز و ژنرال آرویو را تحت تأثیر خود قرار می‌دهد. رمان گرینگوی پیر، رمانی است که بیش از همه چیز، به تاریخ تراژیک دو فرهنگ در حال منازعه می‌پردازد.
کارلوس فوئنتس در گرینگوی پیر، سه عنصر انسانی را در گونه‌ای واکنش شبه شیمیایی در لوله آزمایش انقلاب ۱۹۱۳ مکزیک با یکدیگر آمیخته است. مرگ گرینگوی پیر هیچوقت مرگ با افتخاری نیست در واقع گرینگوی پیر به آنچه که در نظر دارد اتفاقا نمی‌رسد و یکی از علت‌های کینه “هریت” از “آرویو” همین است: اینکه اجازه نمی‌دهد یک مرگ پر افتخار برای گرینگوی پیر که برای “هریت” جانشین پدر بود رقم بخورد و احساس می‌کند یکبار دیگر پدر او دارد به ذلت کشیده می‌شود.
بخوانید: ۵ کتاب برتر از جک کراوک، مسافر جاده‌ها
کتاب دیه‌گوی عزیز کیلا تو را در آغوش می‌کشد
دیه‌گو ریورا نقاش مکزیکی (۱۸۸۶-۱۹۵۷)، رهبر جنبش هنر نوین مکزیک، پیش از شهرت عالم‌گیرش به پاریس می‌آید (۱۹۰۹) و با آنجلینا بلاف نقاش روسی (۱۸۷۹-۱۹۶۹)، اولین همسرش، آشنا می‌شود. ده سال زندگی مشترک آنان در آن‌جا با بازگشت دیه‌گو به مکزیک پایان می‌یابد. اما آنچه آغاز می‌شود نامه‌های آنجلینا (کیِلا) به اوست.
النا پونیاتوسکا، نویسنده مکزیکی‌ـفرانسوی، با خواندن کتابِ «بیوگرافی افسانه‌ای دیه‌گو ریورا» (اثر برترام ولف) از این نامه‌ها مطلع می‌شود و تحت تأثیر آنها به بازآفرینی نامه‌هایی آنجلینا می‌پردازد. نتیجه‌ی چنین بازآفرینی‌ای رمان کوتاهی است با عنوان «دیه‌گوی عزیز، کیِلا تو را در آغوش می‌کشد». آنجلینا در نامه‌هایش مدام گذشته را احضار می‌کند. کوچک‌ترین اتفاقی سبب می‌شود او چیزی را به یاد بیاورد و خاطره‌ای را بیان کند. زندگی مشترک آنان در برهه‌های قبل، حین و پیش از جنگ جهانی اول می‌گذشت که از خلال نامه‌ها اوضاع هر برهه در زندگی‌شان نمود پیدا می‌کند. سرانجام، آن چیزی که پدیدار می‌شود نمود نقاشی از خلال زندگی مشترک آن دو یا، برعکس (و به احتمال زیاد) نمود زندگی از خلال نقاشی‌های آنان است.
کتاب در خلاصه‌ترین شکلش دوازده نامه از آنجلینا بلاف به دیه‌گو ریوراست (از ۱۹ اکتبر ۱۹۲۱ تا ۲۲ ژوئیه ۱۹۲۲). هرچند آنجلینا نقش دلداده‌ی هاج و واج را بازی می‌کند، از بیان اتفاقات افتاده و دغدغه‌هایش اعراض نمی‌کند. نامه‌ها از وفاداری و اظهارِ عشق بی‌پروا به دیه‌گو شروع می‌شوند و، در ادامه در پی نگرفتن پاسخی از دیه‌گو، نرم‌نرمک جای خود را به دیگر احساسات پیچیده‌ی انسانی می‌دهند.
روایت از اولین زمستان پس از رفتن دیه‌گو شروع می‌شود، زمستانی که فقدان دیه‌گو یادآور فقدان دیگری برای اوست: مرگ تنها فرزندشان. در این نامه‌ها همه‌چیز حول فقدان همین دو موضوع می‌گردد و البته حول حضورِ غایب نقاشی: هنر نقاشی کردن و هنر نقاشی نکردن. توصیف زندگی روزمره در پاریس، نگهداری از فرزند و به خاک سپاری او، بازدید از موزه‌ها و گالری‌ها، وخامت اوضاع مالی، تغییر گرایش‌های نقاشی، حسرت سفر به مکزیک، بیان سرگذشت خود و یادآوری معشوقه‌های دیه‌گو از دیگر موضوع‌هایی است که کیلا، علاوه بر محورهای اصلی نامه، به آنها می‌پردازد.
بخوانید: ۸ کتاب برای عاشقان سفر و شهرها
کتاب زندانی لاس لوماس
کتاب زندانی لاس لوماس اثر کارلوس فوئنتس نویسنده مکزیکی و یکی از شناخته‌شده‌ترین نویسندگان اسپانیایی‌زبان است. نخستین داستان‌های کوتاه فوئنتس در سال ۱۹۵۴ منتشر شد. پس از چند سال از همسر اول خود جدا شد و با یک روزنامه‌نگار ازدواج کرد. سه فرزند داشت که دوتای آنها را زمانی که در قید حیات بود از دست داد.
زندانی لاس لوماس داستانی است از احوال جامعه مکزیک و انقلاب مکزیک و بازتاب آن در جامعه. فوئنتس از جمله نویسندگانی است که به خوبی به کنه انقلاب آشنا است. او هیچ‌گاه از موافقان انقلاب نبود چرا که به خوبی آگاه بود که انقلاب نه تنها فرزندان خود را می‌خورد بلکه باعث پرورش عده‌ای تازه به دوران رسیده نوکیسه نیز می‌گردد. درواقع زندانی لاس لوماس داستان یکی از این نوکیسه‌گانی است که به لطف نابسامانی‌های اقتصادی – سیاسی جامعه به ثروتی رسیده است. نوکیسه‌گانی که فارغ از آشوب‌ها و نابسامانی‌های اجتماع در محدوده‌ای خاص، دنیای رنگی خود را ساخته‌اند و از پشت پنجره‌های قصرهای زیبای خود ناظر دنیای آدمیان بدبخت هستند.
پشت جلد کتاب آمده است: آن شب خواب وحشتناکی دیدم. خواب دیدم این جماعت تا ابدالاباد توی خانه‌ی من می‌مانند، یکسر این می‌رود و آن یکی می‌آید، نسل پشت نسل، بی‌توجه به سرنوشت وکیل شیک‌پوشی که من باشم، یعنی این بچه قرتی لاس لوماس د‌چاپولتیک. آن‌قدر می‌مانند تا من بمیرم. شما هم بخواهید یا نخواهید باید گوش کنید. اگر من زندانی لاس لوماس هستم، شما زندانی تلفن من‌اید؛ به من گوش می‌دهید.
وکیل زبر و زرنگی سر بزنگاه، با استفاده از رازی که متعلق به دیگری است، یک‌شبه ثروت هنگفتی به جیب می‌زند. وکیل قرار است همچنان باقی زندگی‌اش را در عیش و عشرت و افزایش ثروت سپری کند که حادثه‌ای همه‌ی نقشه‌هایش را به‌هم می‌ریزد و مسیر زندگی‌اش را تغییر می‌دهد.
بخوانید: ۷ کتابی درباره اسطوره‌ها و چیستی آنها
کتاب مرثیه‌ای برای آرژانتین
«مرثیه‌ای برای آرژانتین» داستان تلخ مهاجرت و تبعید است. ماجرتی دلخراش دیکتاتوری‌‌های نظامی در آمریکای لاتین است. مادر و دختری به اجبار از زادگاه خود در آرژانتین کنده و پای به فرانسه می‌نهد. پدر زندانی‌است. ماجرا در خلال نامه‌نگاری‌های دختر با پدر می‌گذرد. در روند ماجرا، کنار آمدن با محیط تازه، تحول و دگرگونی جسمی دختر و سختی‌های خو گرفته با زندگی جدید مارا با بی منطقی ستم،محدودیت سیاسی و گرفتاری‌های روزمرۀ زندگی مهاجران بیشتر آشنا می‌کند. نویسنده با داستانی از زبان یک دختر نوجوان تصویری جذاب و البته دردناکک از تاثیر سیاست بر زندگی آدم‌های معمولی تصویر می‌کند.
آرژانتین سرزمینی است که در آن فقط مردگانند که مردگان را دفن می‌کنند. این نقل قولی است از پاتریسیو پرون نویسنده این کتاب در توصیف دوران دیکتاتوری سال‌های ۱۹۸۱-۱۹۷۵٫ او که به عنوان مترجم و منتقد نیز کار می‌کند نویسنده سه مجموعه داستان و چهار رمان است که جوایز متعددی از جمله جایزه داستان‌های کوتاه خوان رولفو و جایزه رمان ژائن را به دست آورده و به عنوان بهترین نویسنده جوان آمریکای لاتین شناخته شده است.
کتاب با داستانی ژورنالیستی و مدت‌ها پس از سقوط حکومت نظامیان آغاز می‌شود. خبرنگاری سعی دارد در گزارشی تحقیقی و جنایی به جستجوی سرنوشت فردی معمولی در جامعه پیچیده آرژانتین بپردازد که ماجرای آن به نوعی با گذشته خونبار دیکتاتوری نظامی سال‌های ۱۹۸۱-۱۹۷۵ پیوند می‌خورد. نوشتار، تفکری است پر از درد و رنج، خاطره و میهن.
در بخشی از رمان آمده است: حقیقت هنگامی به نتیجه رسید که تلفنی از جانب یک شکارچی اعلام شد که روزِ قبل بوی تندی در اطراف چاه به مشامش رسیده است. هنگامی که جسد را بیرون آوردند-کاری که باید با قرقره و تجهیزات صورت می‌گرفت- تایید شد که پیراهن باشگاه به تنش بوده است. ویژگی‌های دیگر جسد، مانند زخم بزرگ روی نیم تنه، آنها را به این فرض و نتیجه رساند که این جسدِ مرد گم شده است. معهذا این موضوع روز دیگر به تایید رسید. هنگامی که جسد کالبدشکافی گردید، تشخیص داده شد که این شخص در مراحل اولیه خفگی بوده و ضربه‌های سنگین مشت به سرش اصابت کرده اما او درون چاه مرده است…
