خواندن کتابهای جامعه شناسی مهارت و دانش وسیعی نیاز دارد. مفاهیم و بحث‌های این علم بدون شناسایی ریشه و اساس شکل‌گیری آنها کاری بیهوده است. مفاهیمی که در کتب جامعه‌شناسی به آنها بر‌می‌خوریم، اساس و بنیان جوامعی است که شاید در حال حاضر دیگر وجود نداشته باشند.
مزیت جامعه‌شناسی به نسبت سایر علوم، تقویت بخشی از مهارت‌های انسانی برای ایجاد سازگاری و بینش در مورد ساختارهای اجتماعی است. نباید فراموش کرد که با وجود پیچیدگی‌های این علم، جامعه‌شناسی بحث زندگی روزمره است. زندگی روزمره انسان ها با تعاملات و نهادها و ایده‌ها و روابط پر می‌شود. جامعه‌شناسی، تعامل با همه اینها را بررسی می‌کند و نشان می دهد که چگونه تعامل منجر به تشکیل نهادها می‌شود.
با توجه به تمرکز گسترده مطالعات جامعه‌شناسی بر نحوه سازماندهی اجتماعی و چگونگی شکل‌گیری ساختارهای قدرت، گروهها و افراد، برای شناخت بیشتر و مطالعه جامعه ای که در آن زندگی می کنیم بهتر است از کتاب‌هایی آغاز کنیم که مفاهیم را به صورت ابتدایی برای خواننده باز می کنند.
هیچ‌کدام از ما از تاثیر نهادهای ساخته شده در اجتماع مصون نیست. برای شناخت سازوکار آنها این پست را مطالعه کنید. ما ۱۰ کتاب برای شما لیست کرده‌ایم که پس از خواندن آنها، نظریه‌پردازان بزرگ جامعه‌شناسی، ساخت اجتماع و نهادها و روابط را به خوبی خواهید شناخت.
تمایز نقد اجتماعی قضاوت های ذوقی – اثر پی یر بوردیو
اگرچه این کتاب یکی از بنیادی ترین تابوهای دنیای روشنفکری را زیر پا می گذارد و کتاب ها فکری و تولید کنندگان آنها را به شرایط وجودی اجتماعی شان ربط می دهد، اما نمی تواند قوانین آداب دانشگاهی یا فکری را یکسره نادیده بگیرد یا نقص کند؛ قوانینی که هرگونه تلاش برای مطالعه فرهنگ را به مثابه ابژه علم، متهم به بی ذوقی و خام اندیشی می کند.
در این کتاب وی به آشکارساختن رابطه غیرقابل تفکیک «موقعیت‌های اجتماعی» و «قضاوت‌های ذوقی» پرداخته و از سه بخش تشکیل شده است: «نقد اجتماعی قضاوت‌های ذوقی»، «اقتصاد عمل»، و «سلیقه‌های طبقاتی و سبک‌های زندگی
در این کتاب بوردیو به بحث در این باره می پردازد که قضاوت در مورد سلایق به جایگاه اجتماعی افراد بستگی دارد و خود عملی است برای مشخص کردن جایگاه اجتماعی افراد. او در این کتاب از ترکیبی از تئوری جامعه شناسی، داده های آماری، عکس ها و مصاحبه ها استفاده می کند تا بر دشواری فهم سوژه از طریق روش های ابژکتیو فائق آید.
بخوانید: ۸ کتاب برای آشتی با ناخودآگاه
جامعه شناسی – اثر آنتونی گیدنز
در این کتاب گیدنز با مهارت کامل یکی از شرح های مقدماتی معتبر رشته ی جامعه شناسی را با روایتی تازه و جذاب درباره ی تغییر اجتماعی در دنیای معاصر، که مفهوم جهانی سازی در کانون توجه آن است، درهم می آمیزد.
آنتونی گیدنز در این کتاب جوهر ایده هایی را در اختیار دانشجویان جدید قرار می دهد که درباره ی آن ها با رهبران سیاسی جهان گفت وگو کرده است. این کتاب فراتر از کتاب های درسی است. گیدنز نشان می دهد که اگر بخواهیم به مسائل بزرگ جهانی که زندگی مان را تحت الشعاع قرار داده بپردازیم، شناخت جامعه تا چه حد ضروری است. نتیجه ی خواندن کتاب مشارکت بیشتر و توانایی افزون تر برای برخورد با این مسائل است.
این کتاب شامل اطلاعات جدید فراوانی است. تمام داده های تجربی آن از جدیدترین داده های موجودند. ویراستِ اولیه ی کتاب نخستین متنی بود که به بررسی مهم ترین حوزه های جامعه شناسی، مانند تأثیر جهانی سازی، می پرداخت. ویراستِ جدید نیز همین کار را می کند: این اولین کتاب درسی در حوزه ی جامعه شناسی است که به طور کامل با تأثیر اینترنت و اقتصاد جدید سازگار است. تحولات مذکور در بسیاری از فصول این کتاب تحلیل شده اند.
به علاوه، ویراستِ چهارم، فصل ها و بخش های گوناگون جدیدی را نیز شامل می شود. برای مثال، فصل های تازه ای چون فقر، رفاه و طرد اجتماعی در کتاب گنجانیده شده است. همانند ویراست های قبلی، جهت گیری کتاب به شدت تطبیقی است و اطلاعات مندرج در آن از جوامع و فرهنگ های مختلف جهان برگرفته شده است. حتی بر نظریه ی جامعه شناختی تأکید بیشتری شده است. فصول اختصاص یافته به نظریه، به شخصیت های کلاسیک می پردازند اما نویسندگان متأخری چون اولریش بک، مانوئل کاستلز و نویسنده ی همین کتاب، آنتونی گیدنز، را نیز مورد بحث قرار می دهند.
بخوانید: ۷ کتاب درباره روانشناسی خشونت و کنترل آن در جامعه
زندگی و اندیشه بزرگان جامعه شناسی – اثر لیوئیس کوزر
یک کتاب درسی زمانی جای خود را باز می کند که بر چند نسل از دانشجویان تاثیر ماندگاری گذاشته باشد. رشته‌ی پزشکی نمونه های برجسته ای از این دست کتاب ها را دارد که عبارتند از کالبدشناسی گری، فیزیولوژی استارلینگ و کتاب اصول و عمل اسلر . علوم اجتماعی نیز اقتصاد ساموئلسون، انسانشناسی کروبر و جرمشناسی سوترلند را دارد و من بر این باورم که کتاب زندگی و اندیشه بزرگان جامعه شناسی لوئیس کوزر که دیری است به آن نیازمند بوده ایم و هم اکنون کتاب نمونه ای به شمار می آید از آن کتاب هایی است که در کنار نمونه های انگشت شمار بالا جای خواهد گرفت.
این اثر که از مهم‌ترین کتابهای جامعه‌شناسی در خصوص نظریه‌های جامعه‌شناسی است، به شرح اندیشه‌ی کلاسیک جامعه‌شناختی و نظریه‌های دوازده استاد شناخته‌شده‌ی رشته‌ی جامعه‌شناسی می‌پردازد. اگوست کنت، کارل مارکس، هربرت اسپنسر، امیل دورکیم، جورج زیمل، ماکس وبر، تورشتاین وبلن، چارلز هورتون کولی، جورج هربرت مید، رابرت ازرا پارک، ویلفردو پارتو، کارل مانهایم جامعه‌شناسان برجسته‌‌ی معرفی شده در هر بخش کتاب حاضر هستند.
بخوانید: ۸ کتاب زندگینامه‌ای از افراد مشهور سیاسی
نمود خود در زندگی روزمره – اثر اروینگ گافمن
کتاب حاضر بدون شک معروف‌ترین اثر اروینگ گافمن است که در آن زندگی اجتماعی از بعدی نمایشی تحلیل می‌شود. گافمن به زندگی اجتماعی همچون صحنة تئاتری می‌نگرد که کنشگران انسانی برای نمایش نقش‌ها و شخصیت‌های مختلف روی صحنة آن می‌آیند. چنین نگاهی به زندگی اجتماعی ریشه در اندیشة ژان پل سارتر دارد. این اثر که اولین و مشهورترین کتاب گافمن است، در سال ۱۹۵۹ میلادی منتشر شد. این کتاب توسط انجمن بین‌المللی جامعه‌شناسی، دهمین کتاب مهم قرن بیستم در زمینه‌ی جامعه‌شناسی نام گرفته است.
با تأثیرپذیری از دیدگاه اگزیستانسیالیست‌ها است که گافمن به بررسی «نمود خود در زندگی روزمره» می‌پردازد و چگونگی به روی صحنه بردن «خود» در تعاملات روزمره را تحلیل می‌کند.
بخوانید: ۶ کتاب درباره تروریسم و رابطه‌اش با رادیکالیسم
توسعه و تضاد – اثر فرامرز رفیع پور
این کتاب که از مهم ترین آثار دکتر فرامرز رفیع پور و حاصل ۱۲ سال فعالیت پژوهشی و عملی اوست (از سال ۱۳۶۴ تا سال ۱۳۷۶) و خواندن کتاب می تواند ارزش این کار طاقت فرسا را به وضوح نشان دهد . نویسنده در این کتاب چنانکه از نام آن پیداست، به تحلیل یکی از مشکلات پیچیده امروز ایران یعنی شناخت موانع رشد علمی در کشور و نیز ارائه طریق هایی برای برون رفت از آن می پردازد. رفیع پور می نویسد: حل مسائلی این چنین پیچیده نه تنها از دست افراد مبتدی در علم و سیاست ساخته نیست بلکه حتی کار یک شخص بسیار متفکر و با تجربه نیز نیست.
بلکه به اعتقاد او این امر به تعداد زیادی از متفکرین، افرادی که بتوانند با یکدیگر به طور گروهی و هماهنگ – به دور از تضادها و حسادت ها – همکاری کرده و مخلصانه مسائل را بررسی و راه حل های مناسب و عملی ارائه دهند، نیاز دارد. او در کتاب توسعه و تضاد در فصل آخر نیز چنین تصریح کرده است که: «باید ابتدا به فکر فراهم آوردن شرایط (یک سیستم تفکر و تفکرساز) و ساختن افراد متفکر خداجوی یعنی به فکر سازماندهی علم این کشور باشیم تا افراد متفکر وطن دوست و متقی بتوانند چاره جوی مسائل باشند.» زیرا پیشرفت یک کشور در همه زمینه ها (اقتصادی، نظامی، بهداشت، کشاورزی، اجتماعی و …) به پیشرفت علمی آن بستگی دارد و تا زمینه پیشرفت علمی یا زیرساخت های علمی و ساختن افراد متفکر را فراهم نکنیم، نمی توانیم امیدی به پیشرفت در زمینه های دیگر داشته باشیم.
بخوانید: ۶ کتابی که ترس را از ما دور می‌کند
درآمدی بر جامعه شناسی – اثر نیکولاس ابرکرامبی
کتاب درآمدی بر جامعه‌شناسی توسط نیکولاس ابرکرامبی نوشته شده و نشر نی آن را منتشرکرده است.
“هنوز هم مهم‌ترین اثر در ژانری که کتاب حاضر را در قالب آن نوشته‌ام دعوت به جامعه‌شناسی اثر پیتر برگر است. این کتاب منصفانه، چالش‌برانگیز و از همه مهم‌ترقدمتش به چهل سال می‌رسد، اما همچنان قادر است مردم را به دانش جامعه‌شناسی جذب کند و بر استادان بدبین این رشته تأثیر بگذارد. دعوت به جامعه‌شناسی کتابی است که رویکردی خاص به این حوزه دارد، رویکردی که از فصل‌های آن مجموعه‌ای منسجم ساخته است.
من نیز همچون برگر سعی دارم خواننده‌ها را به این جهان فکری جذاب و پرمعنا دعوت کنم، اما راه متفاوتی را برای تحقق این هدف برگزیده‌ام. به‌جای اینکه رویکردی تحلیلی یا نظری به اندیشه جامعه‌شناختی در پیش گیرم سعی کرده‌ام نشان دهم که جامعه‌شناسان چگونه با مسائلی روبه‌رو می‌شوند که مستقیما به زندگی مردم مربوط‌ند. هدفم این است که با طرح مجموعه پرسش‌هایی که به اعتقاد من و سایرین جذاب‌اند، نظر خواننده را جلب و او را وارد این حوزه کنم.
هر یک از فصول کتاب به سؤالی مربوط می‌شود که احتمالا همه ما از خودمان پرسیده‌ایم. با استفاده از این روش تلاش کرده‌ام نگاهی سریع به هر یک از مباحث بیندازم و پس از تشریح مطالعاتی که به نظر من موفق بوده‌اند، به سرعت به سراغ حوزه‌های دیگر بروم.”
بخوانید: ۸ کتاب برتر زیگموند فروید، پدر علم روانکاوی
نظریه جامعه شناسی در دوران معاصر – اثر جورج ریترز
حیات اجتماعی دنیای غامض و پیچیده‌ای است و هم از این رو نظریه‌های فراوانی برای تشریح و تبیین آن شکل گرفته است که هر یک به نوعی وجهی از دنیای اجتماعی‌مان را روشن می‌کند. نظریه‌جامعه‌شناسی کتاب جامعی در بیان و توصیف و نقد نظریه‌های جامعه‌شناسی از نظریه‌های کلاسیک تا آخرین نظریه‌هاست همرا با تاریخچه‌ای از پیدایش جامعه‌شناسی و تحولات آن برای نشان دادن بستر تاریخی و اجتماعی و سیاسی شکل‌گیری نظریه‌ها و نیز زندگینامه مختصر عبرت‌انگیز و مسحورکننده بسیاری از مهم‌ترین متفکران.
بخش اول این کتاب توصیف مبسوط نظریه‌پردازان‌کلاسیک کارل مارکس و ماکس وبر و امیل دورکیم و جورج زیمل است. بخش دوم به نظریه مدرن جامعه‌شناسی اختصاص دارد: کارکردگرایی ساختاری، نو‌کارکردگرایی، نظریه تضاد، نظریه‌های نئومارکسیستی، نظریه سیستم‌ها، تعامل‌گرایی نمادین، مردم‌روششناسی، نظریه مبادله، شبکه، شبکه مبادله، انتخاب عقلانی و نظریه‌های فمینیستی‌معاصر. بخش بعدی به نظریه‌ها و نظریه‌پردازان متأخر اختصاص دارد: نظریه‌های معاصر مدرنیته، جهانی‌شدن، ساختارگرایی و فراساختارگرایی، نظریه اجتماعی پست‌مدرن و فراپست‌مدرن، نظریه نامتعارف‌ها، نظریه‌های انتقادی نژاد و نژادپرستی، نظریه‌‌کنشگر و شبکه و فراانسان‌گرایی و فرااجتماعیت و نظریه عمل.
بخوانید: ۱۰ کتاب برتر به انتخاب نشریه تایم
اخلاق پروتستانی و روح سرمایه داری – اثر ماکس وبر
اخلاق پروتستانی و روح سرمایه‌داری (اخلاق پروتستانی) نوشته ماکس وبر یکی از مهم‌ترین متن‌های کلاسیک جامعه‌شناسی است. این اثر ابتدا به‌صورت یک مقاله دو قسمتی در آرشیو علوم اجتماعی و سیاست اجتماعی که وبر از سردبیرانش بود منتشر شد و بلافاصله بحث‌های زیادی را در محافل آکادمیک برانگیخت. انجمن بین‌المللی جامعه‌شناختی این کتاب را مهم‌ترین اثر قرن بیستم دانسته است.
شکل کنونی کتاب حاصل مجموعه‌ای است که پارسونز در ۱۹۳۰ به چاپ رساند. وی با اجازه ماریان وبر (همسر ماکس وبر) مجموع مقاله دوقسمتی وبر که در سال ۱۹۰۵ چاپ شده بود را به همراه مقدمه ۱۹۲۰ او بر جلد اول جامعه‌شناسی دین در قالب کتابی به انگلیسی ترجمه و چاپ کرد.
در این کتاب وبر نوشته است که سرمایه داری در شمال اروپا هنگامی ظهور کرد که اخلاق پروتستانی و به طور خاص کالوینیستی، گروههای انبوهی از مردم را برای درگیر شدن با کار در جهانی‌عرفی، توسعه بنگاههای خودشان و پرداختن به تجارت و تجمیع ثروت برای سرمایه گذاری برانگیخت. به عبارت دیگر اخلاق پروتستانی کار، نیروی مهمی در پشت کنش جمعی برنامه ریزی نشده و هماهنگ نشده ای بود که توسعه سرمایه داری را تحت تأثیر خود قرار داد.
بخوانید: ۹ کتاب برتر ترجمه شده توسط محمد قاضی
نظریه ی کنش ارتباطی – اثر یورگن هابرماس
یورگن هابرماس را «واپسین عقل گرای بزرگ» نامیده اند، و از جهاتی نیز او واپسین عقل گرای بزرگ محسوب می شود. با این حال عقل گرایی او با عقل گرایی در مفهوم معمول تفاوت مهمی دارد، زیرا او کوشیده است نگرش محوری نقد عقل گرایی را نیز، به شیوه ای دیالکتیکی، در عقل گرایی خود بگنجاند. کتاب نظریه کنش ارتباطی، که در سال ۱۹۸۱ در دو جلد منتشر شد، آخرین ثمره ی فعالیت او تا این مقطع است. هابرماس در مقدمه ی کتاب و در جاهایی از متن کتاب می گوید که نظریه ی کنش ارتباطی همزمان سه مقصود مرتبط را دنبال می کند:
· می خواهد به پردازش مفهومی از عقلانیت بپردازد که دیگر متکی به پیش فرضهای ذهن باورانه و فردانگارانه ی فلسفه ی مدرن و علوم اجتماعی مدرن نباشد و پای در بند این پیش فرض ها نداشته باشد
· مفهومی دو وجهی از جامعه به دست دهد که پارادایم های زیست جهان و نظام (سیستم) را در یکدیگر ادغام کرده باشد
· به نظریه ای انتقادی درباره ی مدرنیته بپردازد که ضمن تحلیل جنبه های آسیب شناسانه ی مدرنیته حاوی پیشنهادی برای اصلاح پروژه ی روشنگری باشد، نه وانهادن آن.
بخوانید: ۱۰ کتاب درباره سرنوشت غم‌انگیز سیاه‌پوستان و بردگی
آناتومی جامعه – اثر فرامرز رفیع پور
در این کتاب کوشش دکتر رفیع پور، نویسنده کتاب مشهور «توسعه و تضاد»، برآن بوده است که مفاهیم و قانونمندی های جامعه شناسی را به طور قابل استفاده برای همه افراد و رشته ها ارائه دهد. با این تفاوت که در این نوع نابرابری جدید، اکثر گروهها با کاهش درآمد روبرو هستند و قشر متوسط در حال تقلیل است. این قالب نابرابری جدید، تغییر سریع ارزش های معنوی به سوی ارزش های مادی، سودجویی و فردگرایی را در جامعه گسترش داد و ملاحظات اجتماعی، اعتماد اجتماعی، انسجام اجتماعی و نظم اجتماعی … و نهایتاً رضایت اجتماعی و وحدت ملی را مورد تهدید جدی قرار داده است….
