خشونت و رادیکالیسم از آن دست موضوعات پیچیده در کنش‌های اجتماعی است که خودش را در لباس‌های مختلفی مثل آرمان‌خواهی و رهایی‌بخشی تا مذهب و افراطی‌گری جای می‌دهد و زندگی‌های بسیاری را تحت تاثیر قرار می‌دهد. در رمان اعمال انسانی درباره ماندگاری تاثیر خشونت بر یک فرد و جامعه می‌گوید که خشونت همچون ماده رادیواکتیو تا سال‌های سال در اتمسفر یک جامعه و بدن افراد باقی می‌ماند حتی پس از مرگ او و این یعنی مدام می‌تواند خودش را بازیابی کرده و افراد بیشتر و بیشتری را درگیر کند.
تروریسم نیز یکی از مصادق روشن و عینی خشونت سیستماتیک و برنامه‌ریزی‌شده است که له یا علیه دولت و گفتمانی به‌وقوع می‌پیوندند. پدیده‌ای که از یازدهم سپتامیر اسم رمزی شده برای سرپوش گذاشتن به نظامی‌گری دولتی و خیلی از زورگویی‌های ابرقدرت‌ها.
برای ما در خاورمیانه ترور و تروریسم تنها موضوع یک فیلم سینمایی یا سریال نیست و از از افغانستان گرفته تا عراق و سوریه و همین ایران مدام با کشتارهای تروریستی و حذف دیگری‌ها تحت این عمل برخورد داشته‌ایم. اما واقعا چه چیزهایی گسترش دهنده ترور هستند و چگونه است که مبارزه به تروریسم خود به ترور و کشتار منتهی می‌شود؟ در شش کتاب پیش رو تروریسم هم از زاویه تاریخی و هم اجتماعی و سیاسی مورد بررسی قرار گرفته‌اند و هرگدام سعی کرده‌اند تا بر یکی از علل و چرایی‌های بروز تروریسم انگشت بگذارند.
روح تروریسم
روح تروریسم سخنرانی‌های ژان بودریار، متفکر و نظریه‌پرداز پست‌مدرن در ماه فوریۀ سال ۲۰۰۲ در میزگردی به منظور بررسی رویداد ۱۱ سپتامبر، در دانشگاه نیویورک را شامل می‌شود. ژان بودریار در این میزگرد دو سخنرانی تحت عناوین «روح تروریسم» و «مرثیه‌ای برای دو برج» ایراد كرد که در همان سال به صورت كتاب كوچكی با عنوان روح تروریسم منتشر شد. کتابی که جنجال فراوانی برانگیخت و حتی بسیاری از سیاستمداران غربی علیه سخنان بودریار در این کتاب موضع گرفتند. بودریار در این اثرجهانی‌سازی را مولد تروریسم می‌داند و تاکید دارد که هرآنچه در اطراف ما می‌گذرد شبحی از واقعیت است: تظاهر و بازنمود، جای واقعیت و اصل را گرفته است.
در گفتمان بودریار تروریسم فعلی زاده تاریخ سنتی آشوب، نیهیلیسم و تعصب نیست چراکه معاصر جهانی‌سازی است و برای درک ویژگی‌های آن باید به تبارشناسی جهانی‌سازی توجه داشته باشیم. کتاب با این نگاه به مفهوم تروریسم در دنیای امروز، ریشه‌های آن و اتفاق بزرگ ۱۱ سپتامبر را از زاویه‌ای متفاوت بررسی می‌کند.
بخوانید: ۱۲ کتاب برتر ادبیات کلاسیک جهان
تروریسم در ایران معاصر
تروریسم در ایران معاصر نوشته حمیدرضا اسماعیلی» به مساله مهم انقلاب اسلامی و جبهه تروریسم علیه آن می‌پردازد. نویسنده در ۱۰ بخش که گفتارهایی از نویسندگان مختلف است به موضوعاتی مثل مفهوم‌سازی گفتمان غربی از تروریسم، بررسی تئوریک زمینه‌ها و ریشه‌های تروریسم در ایران، تروریسم مبتنی بر ایدئولوژی پرداخته است و نهایتا پس از بررسی سازوکارهای تروریستی فعالیت گروه‌های مختلف در دوره انقلاب از ابعاد تهدیدات سایبرتروریسم علیه امنیت ملی ایران می‌گوید.
در مقدمه کتاب آمده است: تروریسم علیه انقلاب در این متن دارای دو معنا است: یک، معنای مفهومی و دو، معنای مصداقی. در معنای مفهومی این اصطلاح برخلاف نظریه هایی که تروریسم را ابزاری برای رسیدن به اهداف انقلاب می داند، معتقد است که این نظریه درباره تمام انقلاب ها صادق نیست. در واقع برخلاف نظریه رایج در علوم اجتماعی و علوم سیاسی که انقلاب را جزو پدیده های خشونت بار و غیرمسالمت آمیز دگرگونی های سیاسی محسوب می کنند، انقلاب لزوماً پدیده ای خشونت زا نیست. انقلاب ها تنها و لزوماً با خشونت همراه و همزاد نیستند، بلکه علیه آنها خشونت نیز رخ می دهد و به طور نمونه علیه انقلاب و رهبران آن تروریسم آغاز می شود تا انقلاب را سرکوب کند.
بخوانید: کتاب‌هایی از نویسندگانی که نوبل برنده شده‌اند
جنگ امریکا با تروریسم
پروفسور میشل شوسودوفسكى، استاد اقتصاد دانشگاه اوتاوى كانادا و مدیر مركز پژوهش در باب جهانى‌شدن در کتاب جنگ آمریکا با تروریسم، به تحلیل و بررسى ژرف‌گفتار و كردار بازیگرانِ جنایتكار صحنه سیاست و اقتصاد ایالات متحد و اروپا پس از واقعه یازده سپتامبر پرداخته است.
او در پیشگفتار چاپ دوم این كتاب درباره انگیزه‌اش از نگارش این کتاب را اینگونه مطرح می‌کند: گذران میلیون‌ها انسان در سرتاسر جهان به خطر افتاده است. امید صادقانه من این است كه حقیقت چیره شود و دركى كه در این پژوهشِ دربرگیرنده فراهم آمده است به كارِ آرمان صلح جهانى بخورد. با این وصف، به این هدف تنها از راه افشاى دروغ‌گویى‌هاى پس پرده جنگ امریكا با تروریسم و زیر سؤال بردن قانونیت بازیگران اصلى سیاسى و نظامى مسئول جنایت‌هاى گسترده جنگى مى‌توان دست یافت.
او می‌نویسد که چكیده یكى از صدها شعبده خانمان بر باد ده در شهر فرنگ نظم نوین جهانى این بود كه همه عالم باور كنند كه تنى چند به دستور رهبر یك شبكه فرقه‌اى تروریستى بدون هیچ سابقه قبلى، تنها از سر بدخواهى و دشمنى ذاتى، چند هواپیماى مسافربرى را ربودند و به دو برج و ساختمان وزارت دفاع كوبیدند و سبب كشته شدن بیش از سه‌هزار تن شدند. نویسنده این موضوع که حمله‌کنندگان به برج‌های دوقول روى دست زبده‌ترین و كاركشته‌ترین سازمان اطلاعاتى و جاسوسى جهان (سى‌آى‌اى) با بودجه سالیانه چهل میلیارد دلارى بلند شدند و به ایالات متحد امریكا اعلان جنگ كردند را نیز به چالش می‌کشد.
به عقیده او در برابر این ماجرا اكثریت خاموش و بى‌خبر مردم ایالت متحد انگشت به دهان ماندند و همراه با بیشتر مردم عامى عالم كه افسون شده شنیده‌هاى خودند، به دولت امریكا حق دادند كه دمار از روزگار تروریست‌هاى دست‌پرورده خود برآورد و به آنها بفهماند كه نباید نمكدان را بشكنند، زیرا ولى‌نعمت حالا حالاها با آنها كار دارد!
بخوانید: ۱۰ رمان محبوب کلاسیک از لیست کتابهای برتر گاردین
ترور و تفکر
کتاب ترور و تفکر، مجموعه‌ای از گفتارها و گفت‌وگوهایی است که حول‌وحوش مفهوم تروریسم و ۱۱ سپتامبر، گردآوری شده که گرچه بیان متنوعی از این مفاهیم ارائه می‌دهند اما در یک نقطه اشتراک مهم دارند. تری ایگلتون در مقاله اول کتاب ریشه‌های تاریخی ـ اروپایی ترور را تبیین می‌کند و گفت‌وگوهای مستقلی از دریدا و هابرماس که کمی بعد از ۱۱ سپتامبر انجام گرفته را نیز در کتاب می‌خوانیم. همچنین در بخشی از کتاب میزگردی مربوط به دهه شصت میلادی با حضور چامسکی، آرنت و سونتاگ و… درباره همین مفاهیم آورده شده است. كتاب ترور و تفكر با گردآوری و ترجمه امیرهوشنگ افتخاری‌راد و نادر فتوره‌چی از سوی نشر چشمه منتشر شده است.
عناوین مقالات اصلی کتاب عبارتند از: ریشه‌های تاریخی ترور، بنیادگرایی و ترور، مشروعیت سیاسی كنش خشونت‌آمیز، ترور و هژمونی و نسبت ترور با تفكر. جدای از این‌ها مترجمان كتاب موخره‌هایی با محوریت تبیین خشونت سیاسی و پدیده تروریسم نگاشته‌اند.
بخوانید: ۱۰ کتاب خاطره و تاریخی از اشخاص مهم
رادیکال‌ها، انقلابی‌ها و تروریست‌ها
کتاب رادیکال‌ها، انقلابی‌ها و تروریست‌ها نوشته کالین بک سعی دارد، چیستی رادیکالیسم، تشخیص آن از سایر اشکال کنش‌گرایی و شرایط وقوع آن در بستر تاریخ و اجتماع را تبیین و برای خواننده شرح دهد و ویژگی‌هایی برای آنها مشخص کند. نویسنده به سنخ‌شناسی گسترده‌ای از رادیکالیسم در جنبش‌های اجتماعی دست می‌زند؛ اما از تاکید بر موقعیت‌هایی که سه حوزه رادیکالیسم، انقلاب و تروریسم به رغم تمایزات مشخص، هماهنگی و همپوشانی دارند نیز غافل نمی‌شود. به عبارت دیگر، این کتاب بررسی جامعی از تقارن جنبش‌های اجتماعی رادیکال و انقلابی با خشونت‌های سیاسی ارائه می‌دهد.
خود نویسنده دراینباره می‌نویسد: با آنکه می‌توان رادیکالیسم را بدون خشونت، انقلاب را بدون ترور، و تروریسم را بدون اهداف رادیکال تصور کرد؛ اما مباحث این کتاب … بر حوزه‌هایی که منعکس‌کننده اشتراک عمل آنهاست متمرکزند.
کالین بک سبک، نوآوری قابل‌توجه و رویکردی خاص خود در پرداختن به بعضی از مسائل بسیار چالش‌برانگیز، از جمله در خصوص رابطه مذهب، تروریسم و خشونت سیاسی دارد که همین کتاب را خواندنی‌تر هم می‌کند. او در زمینه‌هایی مانند جامعه‌شناسی جهانی – فراملی و سیاسی، جنبش و انقلاب در کشورهای اسلامی، رهیافت‌های پژوهش کمی و نیز تاریخی–تطبیقی مطالعه و تحقیق می‌کند؛ اما علاقه ویژه‌اش به موضوع رادیکالیسم در جنبش‌های اجتماعی، نظیر انقلاب و تروریسم است.
بخوانید: ۷ کتاب اقتصادی درباره فقر و چگونگی مواجهه درست با آن
ترور علیه تروریسم
کتاب ترور علیه تروریسم نوشته سوفی وانیچ اینگونه معرفی شده است: خواننده باید، بدون ترس‌ها و تابوهای ایدئولوژیک، به موضوع کتاب حاضر ــ ترور و تروریسم بنگرد، نه‌فقط به‌عنوان قسمی مشارکت، تعیین‌کننده در تاریخ جنبش‌هایِ رهایی‌بخش، بلکه همچنین به‌مثابه تأملی درباره‌ی مخمصه‌ی امروزینمان. از موضوع این کتاب نهراسید؛ هراسی که مانع از مواجهه‌ی شما با چنین موضوعی می‌شود، چیزی نیست جز هراس از آزادی و هراس از بهایی که باید برای دست‌یابی به آزادی بپردازیم.
کتاب پیشگفتاری از اسلاوی ژیژک، به انضمام گفتارهایی از سن ژوست، مارا و روبسپیر را نیز شامل می‌شود و عواطف در جریان تقاضای ترور، کشتارهای سپتامبر، ترور به مثابه یک چرخه طولانی انتقام، مردم و امر مردمی سرفصل های این کتاب هستند.
کتاب بنا دارد نگاهی که ایدئولوژی پساترمیدوری از انقلاب فرانسه ساخته است را بشکند و شکستن قالب‌ها کار ساده‌ای نیست. سخت بودن این امر است که باعث شده ژیژک پیش‌گفتارش به کتاب را با چنین جملاتی به پایان ببرد: «خواننده باید بدون ترس‌ها و تابوهای ایدئولوژیک، به موضوع کتاب حاضر، ترور و تروریسم بنگرد.»
سوفی وانیچ در فصل مقدماتی کتابش به‌نام یک انقلاب تحمل‌ناپذیر می‌گوید بنای کار خود را بر ترجیح پارادایم عواط» در برابر پاردایم شور یا احساسات اخلاقی قرار داده است. ایده او بر جملاتی نظیر نقل‌قولی که از سن ژوست یکی از ارکان دوران ترور در انقلاب فرانسه تکیه دارد: ذهن و تفکر را پاس بدارید اما بر قلوب خویش تکیه کنید. نگاهی که حتی متفکران چپ‌گرایی مثل جورجو آگامباین را هم تحت تاثیر قرار داده است و باعث شده او تلویحاً و تصریحاً انقلاب فرانسه را در ردیف حکومت‌های توتالیتر قرار دهد.
