با پیشرفت بیماری پارکینسون، اغلب شاهد کاهش قابل توجهی در بهره‌وری خود هستیم. این کاهش ممکن است تا حدی به دلیل افزایش علائم حرکتی و ناتوانی‌های ناشی از آن باشد، اما همچنین ممکن است نتیجه‌ی یک علامت غیر حرکتی شایع و پنهان پارکینسون به نام بی‌تفاوتی (آپاتی) باشد. تخمین زده می‌شود که تقریباً ۴۰ تا ۴۵ درصد از بیماران پارکینسون از بی‌تفاوتی رنج می‌برند. با این حال، به دلیل مبهم بودن این علامت و تشخیص دشوار آن، احتمالاً این رقم دست کم‌گرفته شده است.
بی‌تفاوتی را می‌توان به عنوان فقدان علاقه یا انگیزه تعریف کرد، نه در چارچوب پریشانی عاطفی، اختلال ذهنی یا کاهش سطح هوشیاری. برخلاف از دست دادن انگیزه‌ای که در افسردگی دیده می‌شود، در بی‌تفاوتی به تنهایی، هیچ‌گونه تغییر حالتی به سمت افسردگی وجود ندارد. بی‌تفاوتی می‌تواند به صورت عدم ابتکار عمل برای شروع یا تکمیل کارهای ضروری، یادگیری چیزهای جدید و تعیین اهداف و برنامه‌های آینده‌ی خود بروز کند. این فقدان رفتار هدفمند و همچنین فقدان پاسخ عاطفی می‌تواند تأثیر منفی قابل توجهی در تمام جنبه‌های زندگی – شخصی، اجتماعی و حرفه‌ای – داشته باشد.
در واقع، دیگران ممکن است بی‌تفاوتی را به عنوان تنبلی یا بی‌علاقگی عمدی تعبیر کنند و در نتیجه، روابط و تعاملات را تحت تأثیر قرار دهند. این امر تأثیر مخربی بر کیفیت زندگی شخصی دارد و به استرس تجربه شده توسط مراقبین و عزیزان اضافه می‌کند.
چگونه افراد مبتلا به پارکینسون می‌توانند بی‌تفاوتی را شکست دهند؟
پس از ارزیابی علائم و تشخیص بی‌تفاوتی، پزشک شما ممکن است در مورد داروهایی برای افزایش انرژی (مانند متیل‌فنیدات) یا داروهای دیگر برای سیستم‌های دوپامین، کولینرژیک و سروتونین (برخی داروهای ضدافسردگی یا ضدروان‌پریشی) صحبت کند. اما مهم‌تر از همه، تغییرات رفتاری هستند که باید خودمان انجام دهیم.
- برنامه‌ریزی کنید: با هر وسیله‌ای که ترجیح می‌دهید – فناوری یا قلم و کاغذ – یک برنامه‌ی روزانه تنظیم کنید. روال مراقبت از خودتان را شامل ورزش، فعالیت‌های ذهن‌آگاهی و غیره، مسئولیت‌های خانوادگی و مشاغل کاری را در برنامه بگنجانید. فقط یک لیست تهیه نکنید، برای انجام هر کار زمانی تعیین کنید و به اندازه‌ی کافی برای تکمیل هر مورد زمان اختصاص دهید. مطمئن شوید که در طول روز به برنامه پایبند باشید و کارهای انجام شده را از لیست خود حذف کنید.
- خودتان را پاداش دهید: پس از تکمیل موفقیت‌آمیز یک هدف از پیش تعیین‌شده، خودتان را با کمی “وقت شخصی” یا یک پیاده‌روی یا تعامل اجتماعی، هر چه که هنوز از آن لذت می‌برید، پاداش دهید.
- خودتان را پاسخگو کنید: گاهی اوقات بهترین انگیزه، انگیزه‌ی شخص دیگری است. اگر مثلاً می‌خواهید برای پیاده‌روی‌های روزانه بروید، اما شروع این فعالیت را دشوار می‌دانید، داشتن یک همراه پیاده‌روی که شما را به حرکت در می‌آورد، صرف نظر از انگیزه درونی خودتان، می‌تواند شما را روی مسیر نگه دارد.
- آهسته شروع کنید: اگر مدت زیادی است که بی‌تفاوتی دارید، ممکن است انجام همزمان چندین فعالیت به طور موفقیت‌آمیز دشوار باشد. اما پیشرفت‌های کوچک و موفقیت‌آمیز می‌توانند به عنوان “پیروزی” تلقی شوند که شروع به ایجاد انگیزه برای اقدامات آینده و بزرگ‌تر می‌کنند.
- با ورزش احساس فیزیکی بهتری داشته باشید: ورزش فواید ملموس زیادی در بیماری پارکینسون دارد و نشان داده شده است که انگیزه و علاقه را افزایش می‌دهد و در نتیجه بی‌تفاوتی را کاهش داده و بهره‌وری را افزایش می‌دهد. ورزش انرژی شما را افزایش می‌دهد و ممکن است باعث افزایش اندورفین و سایر مواد شیمیایی در مغز شود که خلق و خو را بالا میبرد و انگیزه را بهبود می‌بخشد.
- خواب مهم است: متاسفانه، اختلال خواب در بیماری پارکینسون نیز بسیار شایع است. خستگی ناشی از خواب ضعیف در ترکیب با بی‌تفاوتی منجر به مشکلات قابل توجهی می‌شود. با رعایت بهداشت خواب و مراقبت‌های پزشکی، اگر خواب و خستگی بهبود یافته و عوامل پیچیده‌کننده‌ی مهمی نباشند، مدیریت بی‌تفاوتی ممکن است آسان‌تر شود.
- خودتان را منزوی نکنید: بودن در کنار انرژی افراد دیگر و مشارکت در گفتگوها و فعالیت‌های جالب نه تنها می‌تواند حال شما را بهتر کند، بلکه می‌تواند به ایجاد انگیزه – یعنی اقدام هدفمند – کمک کند.
نکات مهم بیماری
دیگر آن تصور قدیمی که بیماری پارکینسون صرفاً یک اختلال حرکتی است، منسوخ شده است. این بیماری بسیار فراگیرتر است و علائمی دارد که انگیزه‌ی ما را تحت تاثیر قرار می‌دهد، باعث از دست رفتن علاقه به زندگی می‌شود و پاسخ‌های عاطفی ما را کند می‌کند. و مانند هر چیز دیگری در این بیماری، مشکلی مانند بی‌تفاوتی نیاز به مدیریت فعال شما دارد. اینکه برای رفع این مشکل انگیزه داشته باشید یا نه، کیفیت زندگی شما به آن بستگی دارد.
