چرا خلق و خوی من به طور ناگهانی تغییر می کند؟

تغییرات سریع خلقی، با نوسانات ناگهانی در خلق و خو یا وضعیت عاطفی، ممکن است یک واکنش طبیعی به استرس یا تغییرات هورمونی باشد. با این حال، آنها همچنین می توانند نشان دهنده یک اختلال سلامت روان باشند.

شرایطی مانند اختلال شخصیت مرزی یا اختلال دو قطبی با خلق و خوهای بسیار بالا و پایین مشخص می شوند.۱ تغییرات خلقی سریع یا شدید می تواند در زندگی روزمره و روابط شما اختلال ایجاد کند. آنها ممکن است برای افرادی که افکار خودکشی را تجربه می کنند، خطر تهدید کننده ای برای زندگی ایجاد کنند.

اگر شما یا کسی که می شناسید افکار خودکشی دارید، با شماره ۹۸۸ تماس بگیرید تا با خطوط اضطراری خودکشی و بحران ۹۸۸ ارتباط برقرار کرده و با یک مشاور آموزش دیده صحبت کنید. اگر شما یا یکی از عزیزانتان در خطر فوری هستید، با شماره ۱۱۲ تماس بگیرید. برای منابع بیشتر در مورد سلامت روان، به پایگاه داده خطوط اضطراری ملی ایران مراجعه کنید.

این مقاله توضیح می دهد که چگونه علائم تغییرات خلقی را تشخیص دهیم، چه چیزی ممکن است باعث آنها شود و چگونه می توان آنها را مدیریت کرد.

علائم تغییرات خلقی

تغییر خلقی بخشی طبیعی از زندگی است، به خصوص زمانی که استرس زیادی را تحمل می کنید. با این حال، گاهی اوقات، تغییرات در خلق و خو، الگوی خواب،

سطح فعالیت و رفتار می تواند نشانه ای از یک اختلال سلامت روان باشد.

برای مثال، اختلال دو قطبی، نوعی اختلال خلقی، باعث ایجاد دوره های شیدایی (خوشحالی یا تحریک پذیری غیرطبیعی) و افسردگی (غم بیش از حد) می شود.

برخلاف تغییرات خلقی معمولی، این دوره ها می توانند چند روز یا چند هفته طول بکشند.

وقتی کسی یک دوره افسردگی را تجربه می کند، ممکن است علائم زیر را داشته باشد:

• صحبت کردن آهسته تر از حد معمول
• احساس غم، ناامیدی و بی ارزشی
• داشتن مشکل در خواب، بیدار شدن زودهنگام یا خوابیدن بیش از حد
• تجربه افزایش اشتها و افزایش وزن
• داشتن مشکل در تمرکز
• احساس خستگی
• داشتن علاقه کم به فعالیت هایی که معمولاً از آنها لذت می برد
• داشتن افکار خودکشی یا خودآزاری

وقتی کسی یک دوره شیدایی را تجربه می کند، علائم او ممکن است شامل موارد زیر باشد:

• صحبت کردن بیشتر یا سریعتر از حد معمول
• درگیر شدن در رفتارهای پرخطر
• تحریک پذیر یا سرخوش به نظر آمدن
• انجام فعالیت های هدفمندتر با انرژی و شدت بیشتر
• خواب کمتر از حد معمول
• احساس اینکه افکارش به سرعت در حال حرکت هستند
• احساس اینکه او به طور غیرعادی قدرتمند یا مهم است
• اختلالات روانی و تغییرات خلقی

هنگامی که تغییرات خلقی شدید، سریع و طولانی مدت باشند، ممکن است نشانه ای از یک اختلال روانی باشند. سه اختلال روانی که به شدت با تغییرات خلقی مرتبط هستند عبارتند از:

اختلال شخصیت مرزی:

اختلال شخصیت مرزی (BPD) یک اختلال شخصیت است که با مشکل در تنظیم احساسات و همچنین تغییرات خلقی شدید مشخص می شود. این دوره های خلقی به راحتی تحریک می شوند و می توانند از چند دقیقه تا چند ساعت طول بکشند.

اختلال دو قطبی:

علائم اختلال دو قطبی شامل دوره های افسردگی و شیدایی شدید یا هیپومانیا (نوع خفیف تر شیدایی) است. آنها ویژگی های بارز اختلالات دو قطبی I و II هستند. تغییرات خلقی می تواند از چند روز تا چند ماه طول بکشد. افراد همچنین ممکن است دوره های طولانی (ماه ها تا سال ها) بدون هیچ گونه علائم خلقی را تجربه کنند.

اختلال سایکلو تیمیک:

اختلال سایکلو تیمیک با اختلال دو قطبی مرتبط است. با این اختلال، یک حالت خلقی ناپایدار که در آن افراد هیپومانیا و افسردگی خفیف را تجربه می کنند، ممکن است دو سال یا بیشتر طول بکشد. دوره های خلق و خوی پایدار معمولاً کمتر از هشت هفته طول می کشند.

افسردگی:

افسردگی می تواند به دلایل مختلفی رخ دهد، از تغییرات خلقی پس از زایمان در هفته های پس از زایمان تا تغییرات سلامت روان که در بیماری های عصبی مانند بیماری هانتینگتون شایع است.

افرادی که حتی “افسردگی زمستانی” ناشی از اختلال عاطفی فصلی را تجربه می کنند، علائم افسردگی را توصیف می کنند. اما تغییرات خلقی مرتبط با اختلال افسردگی عمده (MDD) و اختلال افسردگی مداوم (PDD) بخشی از یک الگوی مزمن سلامت روان هستند که اغلب با درمان و دارو درمان می شود.

اختلالات مصرف مواد:

هنگامی که تغییرات خلقی شدید، سریع و طولانی مدت باشند، ممکن است نشانه ای از یک اختلال روانی باشند. اختلالات مصرف مواد اغلب در کنار مسائل مربوط به سلامت روان رخ می دهند.

محققان در حال تلاش برای شناسایی مسیرهای ژنتیکی برای اختلالات روانی و همچنین اختلالات مصرف مواد از جمله الکل، تنباکو، حشیش و مواد مخدر و کوکائین هستند.۷ در برخی موارد، آنها رابطه ای بین اختلالات مصرف مواد (مانند الکل) و پایه ژنتیکی شرایطی که باعث بی ثباتی خلقی می شوند، پیدا می کنند.

تشخیص دوگانه و تغییرات خلقی:

محققان به رابطه متقابل اختلالات مصرف مواد (SUD) و بیماری روانی اشاره می کنند که می تواند منجر به تغییرات خلقی شود. تا ۷۵ درصد از افرادی که به بیماری های جدی (مانند اسکیزوفرنی یا اختلال دو قطبی) مبتلا هستند، همچنین SUD دارند. تقریباً ۶۰ درصد از بزرگسالان مبتلا به SUD حداقل به یک اختلال روانی مبتلا هستند.

سایر عوامل ایجاد کننده تغییرات خلقی

نوسانات خلقی سریع اغلب نشانه ای از اختلالات روانی هستند، اما دلایل دیگری نیز وجود دارد.

اختلال نقص توجه/بیش فعالی (ADHD) و تغییرات خلقی:

تغییرات خلقی در افراد مبتلا به اختلال نقص توجه/بیش فعالی (ADHD) شایع است. مطالعه ای روی ۵۰۲ بزرگسال مبتلا بهADHD نشان داد که ۵۰ درصد از آنها تغییرات خلقی را تجربه کرده اند، در مقایسه با تنها ۵ درصد از افراد در گروه کنترل.

بزرگسالان مبتلا به ADHD در دوران کودکی به عنوان افرادی impulسیو، به راحتی کنترل خود را از دست داده و اغلب درگیر با مقامات توصیف می شدند. علائم عاطفی ADHD تمایل به تداوم در بزرگسالی دارند، با مشکلاتی در محل کار یا مدرسه و مشکلات اجتماعی و مالی.

برخی از متخصصان معتقدند که تغییرات خلقی بخشی از خود تشخیص ADHD است. با این حال، یک مطالعه نشان داد که تغییرات خلقی و نوسانات عاطفی به ویژه در افرادی با ADHD که به اختلال خلقی نیز مبتلا بودند، صادق است. به عنوان مثال، افسردگی در ۷۰ درصد از بزرگسالان مبتلا به ADHD رخ داده بود.

استرس و تغییرات خلقی:

برخی از عوامل استرس زا می توانند منجر به تغییرات خلقی و علائم افسردگی شوند، از جمله:

• تغییرات در محل کار یا مدرسه، یا نقل مکان به خانه جدید
• مرگ در خانواده یا از دست دادن عزیزی
• مشکلات مالی
• پایان روابط، مانند طلاق
• تغییرات خلقی و علائم ناشی از استرس ممکن است در افرادی که مستعد افسردگی یا سایر اختلالات روانی هستند، محتمل تر باشد.

تغییرات هورمونی و تغییرات خلقی:

تغییرات خلقی در افراد تعیین شده به عنوان زن می تواند توسط تغییرات هورمونی مانند یائسگی، سندرم پیش از قاعد (PMS) و اختلال دیسفوری پیش از قاعد (PMDD) ایجاد شود. آنها همچنین ممکن است در نوسانات خلقی پس از زایمان مرتبط با اضطراب، افسردگی و بی خوابی نقش داشته باشند.

سطح پایین تر تستوسترون نیز می تواند در افراد تعیین شده به عنوان مرد باعث تغییرات خلقی شود. هورمون ها همچنین ممکن است در تغییر فازهای شیدایی و افسردگی برخی افراد مبتلا به اختلال دو قطبی نقش داشته باشند، با تغییراتی که ممکن است خاص سن و جنس باشد.

داروها و تغییرات خلقی:

داروهای استروئیدی به طور خاص با تغییرات خلقی و نوسانات خلقی مرتبط هستند.۱۴ دو دسته استروئید وجود دارد:

کورتیکواستروئیدها: اینها داروهای ضد التهابی مانند پردنیزون، کورتیزون و متیل پردنیزولون هستند. آنها برای درمان بیماری های متعدد مانند آرتریت، لوپوس، آسم، آلرژی، بیماری التهابی روده و مولتیپل اسکلروزیس استفاده می شوند. مصرف بالای استروئیدها می تواند باعث تغییرات خلقی، تغییرات شخصیتی، افسردگی، شیدایی و حتی روان پریشی شود.

استروئیدهای آنابولیک-آندروژنی: اینها مواد مصنوعی مشابه تستوسترون هستند. آنها اغلب به عنوان داروهای تقویت کننده عملکرد استفاده می شوند، اما همچنین می توانند برای درمان بلوغ دیررس و سایر شرایط استفاده شوند. استروئیدهای آنابولیک می توانند باعث افزایش تحریک پذیری، پرخاشگری، اضطراب، شیدایی یا افسردگی شوند.

سایر داروهایی که شناخته شده است باعث تغییرات خلقی می شوند عبارتند از Accutane (ایزوترتینوئین) و مهارکننده‌های انتخابی جذب سروتونین (SSRIs) مانند Zoloft (سرتالین) و Lexapro (اسیتالوپرام).

نحوه درمان تغییرات خلقی:

درمان تغییرات خلقی به علت ایجاد آنها بستگی دارد. اگر آنها گذرا (کوتاه مدت) باشند—مثلاً ناشی از یک دوره استرس شدید—احتمالاً پس از فروکش استرس برطرف می شوند.

برای موارد جدی‌تر تغییرات خلقی، درمان ممکن است شامل موارد زیر باشد:

• داروها: تثبیت‌کننده‌های خلق (مانند لیتیوم)، داروهای ضد روان پریشی غیرمعمول مانند آریپیپرازول (Abilify)، و داروهای ضد افسردگی (مانند زولفت) می‌توانند برای درمان شرایط زمینه‌ای مانند اختلال دو قطبی که باعث تغییرات خلقی می‌شوند، استفاده شوند.
• روان‌درمانی: انواع مختلف روان‌درمانی برای افراد مبتلا به اختلالات خلقی مفید تشخیص داده شده است، که اغلب در کنار داروها استفاده می‌شود. درمان شناختی رفتاری (CBT) نوعی روان‌درمانی است که به شما کمک می‌کند علائم هشداردهنده تغییرات خلقی آینده را قبل از وقوع آنها تشخیص دهید. همچنین می‌تواند تفکر شما را به چالش بکشد و تغییر دهد تا مقابله با آن آسان‌تر شود.
• درمان دیالکتیک رفتاری (DBT) به بیماران کمک می‌کند تا یاد بگیرند چگونه احساسات شدید را کنترل کنند و مهارت‌های مقابله‌ای را توسعه دهند.
• اقدامات سبک زندگی: استفاده از یک دفترچه خاطرات برای ثبت علائم خلقی و عوامل محرک تغییرات خلقی می‌تواند به مدیریت آنها کمک کند. عادات سالم سبک زندگی، از جمله ورزش منظم و خواب کافی، می‌تواند به دور نگه داشتن افسردگی کمک کند.

آیا تست‌هایی برای تشخیص علت تغییرات خلقی وجود دارد؟

هیچ تست قطعی برای تشخیص علت تغییرات خلقی وجود ندارد. یک پزشک یا متخصص سلامت روان تاریخچه پزشکی و خانوادگی مفصلی را از شما خواهد گرفت و درباره علائم، عوامل محرک و مدت آن‌ها سؤال خواهد کرد. اگر به اختلال روانی مشکوک شود، ممکن است با سایر متخصصانی که با آنها مشورت کرده‌اید مشورت کنند و/یا از دوستان یا خانواده شما نظر بخواهند.

چه زمانی به پزشک مراجعه کنید؟

اگر تغییرات خلقی شما شدید و مکرر است، یا بر شغل، زندگی خانوادگی یا سایر روابط شما تأثیر می‌گذارد، مهم است که با پزشک خود تماس بگیرید که ممکن است شما را به یک متخصص سلامت روان ارجاع دهد. آنها به احتمال زیاد شما را به یک روانپزشک یا سایر متخصصان سلامت روان ارجاع خواهند داد که برای تشخیص اختلالات خلقی از طریق یک تاریخچه پزشکی کامل و ارزیابی روان‌پزشکی آموزش دیده‌اند.

علائم خاص می‌توانند پرچم‌های هشداردهنده باشند. در صورت داشتن موارد زیر با پزشک خود تماس بگیرید:

• احساس غیرعادی “انرژی بالا” و عدم توانایی کنترل تمایل به صرف هزینه زیاد، روابط جنسی متعدد یا انجام سایر رفتارهای پرخطر
• احساس افسردگی به حدی که قادر به بیرون آمدن از رختخواب یا انجام فعالیت‌های معمول روزانه خود نباشید
• احساس اینکه می‌خواهید به خودتان آسیب بزنید یا به زندگی خود پایان دهید

خلاصه

تجربه تغییرات خلقی، به ویژه در دوران استرس شدید، طبیعی است. عوامل دیگر، از جمله تغییرات هورمونی یا دوزهای بالای برخی داروها مانند استروئیدها، همگی می‌توانند باعث تغییراتی در وضعیت عاطفی شما شوند. با این حال، برخی از اختلالات روانی نیز می‌توانند باعث تغییرات خلقی شوند و نیاز به درمان توسط یک متخصص سلامت روان دارند.

این امر در اختلالاتی مانند اسکیزوفرنی یا اختلال شخصیت مرزی شایع است و حتی می‌تواند در شرایطی مانند ADHD یا بیماری هانتینگتون رخ دهد. یک متخصص سلامت روان می‌تواند منابعی برای کمک به مدیریت تغییرات خلقی و ارائه مشاوره در مورد صحبت با عزیزان شما ارائه دهد تا آنها بتوانند شما را بهتر درک کنند و حمایت کنند.