جایزه ادبی بوکر یا من بوکر یکی از مهم‌ترین جوایز ادبی دنیاست. این جایزه بخش‌های مختلفی مثل بوکر بین‌المللی، بوکر آسیایی، بوکر عربی و بوکر روسی دارد اما بوکر اصلی در واقع به کشوراتحادیه اروپا و مستعمره‌های قبلی بریتانیا مثل هند، ایرلند، استرالیا و … تعلق دارد. این جایزه اولین بار در سال ۱۹۶۹ یعنی ۵۰ سال پیش معرفی شد. این جایزه ۵۰۰۰۰ پوندی جدا از اعتبار مالی، در زندگی ادبی نویسنده‌ای که آن را برنده میشود تاثیر بسیار مهمی دارد و می‌تواند فروش آثار و شهرتش را از این رو به آن رو کند. در این مطلب تعدادی از کتاب‌هایی را برنده این جایزه مهم شده‌اند را معرفی کرده‌ایم.
کتاب زندگی و زمانه مایکل ک اثر جی. ام. کوتسیا
این رمان زندگی پسربچه‌ای به نام مایکل ک را روایت میکند که فرزند زنی فقیر است و مانند یک بچه‌ی عقب‌مانده، جدا از جامعه‌ی اطرافش زندگی میکند. کوتسیا نویسنده‌ی اهل آفریقای جنوبی است که در سال ۲۰۰۳ برنده‌ی جایزه‌ی نوبل ادبیات شد و کتاب حاضر نیز برنده‌ی جایزه‌های بوکر و فمینا شده است. در بخشی از داستان می‌خوانیم: «وقتی که قابله به مایکل ک کمک کرد از شکم مادرش به دنیا بیاید، اولین چیزی که نظرش را گرفت لب شکری او بود. لب مثل شکم حلزون تاب خورده بود و سوراخ چپ دماغ هم گشاد و باز بود. قابله لحظه‌ای بچه را از نگاه مادرش دزدید و انگشتش را در غنچه‌ی کوچکی که حکم دهان را داشت کرد و وقتی که دید سق بچه سالم است نفس راحتی کشید. به مادر بچه گفت: “چشمتون روشن، اینجور بچه‌ها برای اهل خونه خوش‌قدم‌اند.” اما آنا ک از همان اول نه از این دهانی که رضایت نمی‌داد بسته شود خوشش آمد و نه از گوشت صورتی‌رنگ زنده‌ای که از توی دهان پیدا بود. از فکر اینکه این همه‌وقت چه چیزی در تن او رشد می‌کرده چندشش می‌شد.»
بخوانید: ۹ کتاب از زبان افراد مشهور تاریخ
کتاب بازمانده روز اثر کازوئو ایشی گورو
این اثر که سومین رمان این نویسنده‌ی ژاپنی‌تبار به شمار می‌آید، در سال ۱۹۸۹موفق به دریافت جایزه‌ی بوکر شده است. «بازمانده روز» در فهرست ۱۰۰ رمان برتر جهان قرار گرفته و فیلمی هم بر اساس آن ساخته شده است. این رمان درباره زندگی، آداب و رسوم و دغدغه‌ها و مشکلات طبقه‌ی پیشخدمت‌های انگلیسی است که از بین آن‌ها، «استیونز» به مخاطب معرفی میشود. ایشی گورو درباره‌ی این اثر می‌گوید: «استیونز همه‌ی ما هستیم، همه‌ی ما به دور از مرکز تصمیم‌گیری و قدرت قرار داریم، اما خود را راضی می‌کنیم به انجام وظیفه‌ای که به ما محول کرده‌اند و خود را راضی می‌کنیم. ممکن است در توزیع قدرت سهیم نباشیم، اما از اینکه این پایین به وظایف‌مان عمل کنیم، راضی هستیم.» کازوئو ایشی گورو صاحب آثار تحسین‌شده‌ای همچون منظر پریده‌رنگ تپه‌ها، هنرمندی از جهان شناور، بازمانده روز، تسلی‌ناپذیر، وقتی یتیم بودیم، هرگز رهایم مکن، شبانه‌ها و… است.
بخوانید: ۱۰ کتاب خاطره و تاریخی از اشخاص مهم
کتاب آدمکش کور اثر مارگارت اتوود
ممکن است آتوود را با رمان معروفش قصه ندیمه که به سریال تبدیل شد بشناسید. رمان آدمکش کور در سال ۲۰۰۰ برنده جایزه بوکر شد.
در توضیحات پشت جلد کتاب آمده است: «پا به پای سرنوشت خانواده‌ای که جنگ مستقیم و غیر مستقیم بر بادش می‌دهد، مردی ناشناس برای زنی ناشناس به روایت داستانی سورئالیستی نشسته است. هر دو داستان در بزنگاهی با هم ترکیب می‌شوند و “آدمکش کور” را پدید می‌آورند؛ داستان کشندگانی که همان قدر هولناکند که دوست‌داشتنی و همان‌قدر ظالمند که مظلوم. در جایی از رمان می‌خوانیم: «تنها یک عکس از او دارد، یک عکس سیاه و سفید. آن را با دقت حفظ میکند، این تنها چیزی است که از او به جا مانده. عکس دوتاییشان را با هم نشان می‌دهد: او و آن مرد را در یک پیک نیک. زیر یک درخت نشسته‌اند؛ باید درخت سیب باشد. روز گرمی بود. دستش را که روی عکس می‌گذارد می‌تواند گرمایی را که از آن بیرون می‌آید حس کند. وقتی تنهاست عکس را بیرون می‌آورد، روی میز می‌گذارد و به آن خیره میشود. عکس بریده شده؛ یک‌سوم آن بریده شده.
در گوشه پایین‌تر، طرف چپ یک دست وجود دارد که از مچ با قیچی بریده شده و روی علف‌ها قرار گرفته. دست دیگری است، همیشه در عکس است. دستی که چیزها را می‌نویسد. با خود می‌گوید، چطور می‌توانستم آن‌قدر نادان باشم؟ آن‌قدر احمق، آن‌قدر ناتوان از دیدن، آن‌قدر تسلیم بی‌دقتی. اما چطور می‌توانیم بدون چنان نادانی و بی‌دقتی‌ای زندگی کنیم؟ اگر می‌دانستیم چه اتفاقی می‌افتد، دچار عقوبت می‌شدیم. همان قدر به‌دردنخور بودیم که اعتقادمان. یک سنگ بودیم. هیچ وقت نمی‌خوردیم، نمی‌آشامیدیم، نمی‌خندیدیم. هیچ وقت کسی را دوست نداشتیم، نه، دیگر هیچ وقت. هرگز جرات نمی‌کردیم. همه چیز غرق شده است – درخت هم، آسمان و باد و ابرها هم. تنها چیزی که برایش باقی مانده یک عکس است. داستان یک عکس.»
بخوانید: ۱۰ رمان محبوب کلاسیک از لیست کتابهای برتر گاردین
کتاب دریا اثر جان بنویل
رمان دریا در سال ۲۰۰۵ جایزه‌ی بوکر را برای نویسنده‌اش جان بنویل به ارمغان آورد. شکست مکس موردون (مورخ تاریخ هنر) او را به روستایی برمی‌گرداند که در کودکی تعطیلاتش را در آن سپری کرده است. خانواده‌ی گریس در آن تابستان سال‌های دور، گویی از جهان دیگری آمده بودند. فرزندان دوقلوی آن‌ها که هم‌سن و سال مکس هستند، توجه او را به خود جلب می‌کنند: مایلز پسر لال خانواده و کلونه دختر آتش‌پاره. رمان دریا آمیزه‌ای از خاطره و عشق است.»
در بخشی از داستان می‌خوانیم: «زندگی درست و حسابی همه‌اش تلاش است، کار بی‌وقفه و پی‌درپی، اینکه با کله بروی توی شکم دنیا، یک چیزی توی همین مایه‌ها، اما حالا وقتی به گذشته نگاه می‌کنم، می‌بینم بخش اعظم زندگی من و توان و تلاشم برای این بوده که سرپناهی گیر بیاورم و توی گوشه‌ای دنج با خودم خلوت کنم. آدم با خودش تعارف ندارد. از قضا تحقق هم یافت. پیش‌تر، خودم را سردسته‌ی دزدهای دریایی می‌دیدم که با قه‌ای که توی دهان داشتم ترتیب همه را می‌دادم، اما حالا می‌فهمم که همه‌اش خواب و خیال بوده است. چیزی که می‌خواستم از اول تا آخر این بوده که توی گوشه‌ای بخزم و خودم را حفظ کنم و در گرمای امن جنینی پناه بگیرم و در آن از گزند نگاه‌های سرد و بی‌اعتنای آسمان در امان باشم و سرمای تند و ویرانگر را حس نکنم. برای همین است که گذشته برای من همواره چنین پناهگاهی دست و پا می‌کرد. سرمای فعلی و زمهریر بعدی را از خود می‌راندم و به گذشته‌ی گرم و نرم پناه می‌برم. اما راستی، چه وجودی داشت، این گذشته؟ به‌هر حال همین فعل و حال خودمان بود، یعنی روزگاری و حالی که رفته است، همین.»
بخوانید: ۵ کتاب خودشناسی که می‌تواند زندگی‌تان را تغییر دهد
کتاب دورهمی اثر آن انرایت انتشارات جمهوری
آن انرایت نویسنده ایرلندی در سال ۲۰۰۷ برنده جایزه بوکر برای این کتاب که چهارمین رمانش محسوب میشود شد.
در توضیحات پشت جلد آمده است: «دورهمی ماجرای سفر درونی ورونیکا، راوی داستان است که به دنبال استخراج معانی از رویدادهایی که در گذشته و حال در ایرلند و انگلستان اتفاق افتاده اند و می افتند، داستانش را روایت میکند. زمان روایت، ورونیکا ۳۹ ساله است و از طریق کنکاش در گذشته ی خانواده ی خود می کوشد تا ریشه ی حادثه ای که برای او اتفاق افتاده پیدا کند. او حقایق تکان دهنده ای درباره ی سایر اعضای خانواده، آشکار میکند و قصد دارد آن ها را با نزدیکانش مطرح کند. آدم ها اندکی هستند که به اما عشق می ورزند. می خواهم به دخترانم بگویم هر زمان عاشق شوید، اتفاق مهمی افتاده است، حتی در ۱۹ سالگی؛ به خصوص در ۱۹ سالگی، و اگر بتوانید در ۱۹ سالگی افرادی که عاشق شان بودید را با انگشت یک دست بشمارید، که چندان میسر نیست، در چهل سالگی شاید و فقط شاید به انگشتان دیگرتان هم نیاز پیدا کنید.»
بخوانید: ۵ رمان برتر معمایی از محبوب‌ترین‌های این ژانر ادبیات
کتاب ببر سفید اثر آراویند آدیگا
ببر سفید اولین کتاب نویسنده هندی آرائیند آدیگا است. این رمان در سال ۲۰۰۸ منتشر شده و در همین سال جایزه بوکر را در بخش داستان به دست آورده است.
ببر سفید گشت و گذاری خنده آور و تخیلی در سویهی تاریک هند است که کمتر نشانی از آن در داستان ها می بینیم. آراویند آدیگا در این رمان داستانی قوی درباره بی عدالتی و قدرت در جامعه سرشار از تناقض امروز هند روایت می کند. شکل گرفتن جامعه هند در قالب یک اقتصاد جهانی مدرن با شخصیت اصلی رمان در تقابل قرار می گیرد. بالرام حلوایی شخصیت پیچیده ای است – خدمتکار، فیلسوف، کارآفرین، قاتل – که طی هفت شب، زیر نور پراکنده چلچراغی مضحک، داستان هولناک و حیرت‌آور موفقیت خود را در زندگی باز می گوید، موفقیتی که تنها به کمک ذکاوت خود به آن دست یافته است.
بخوانید: کتاب‌هایی از نویسندگانی که نوبل برنده شده‌اند
کتاب تالار گرگ اثر هیلاری منتل
کتاب تالار گرگ نوشته هیلاری منتل است که روزنامه ی بریتانیایی گاردین او را «یکی از برجسته ترین نویسندگان زنده و معاصر بریتانیا» معرفی کرده است. این رمان جایزه بوکر سال ۲۰۰۹ را از آن خود کرد.
در ابتدای این کتاب ما با “تامس کرامول” به عنوان یک کودک مواجه می‌شویم و این درحالی است که او قربانی خشونت‌های پدرش است بنابراین خانه را ترک میکند. داستان کتاب تالار گرگ در دوره تاریخی بسیار پرافت و خیز و حساسی در انگلستان اتفاق می‌افتد. اگر نسل هنری هشتم ادامه پیدا نکند کشور در جنگ‌های داخلی از بین می‌رود. شاه می‌خواهد ازدواج خود با ملکه را بعد از بیست سال خاتمه بدهد و با آن بولین ازدواج کند. پاپ و اکثریت اروپا مخالف این موضوع هستند. در این میان نقش تامس کرامول این است که به شاه کمک کند بر این مخالفت‌ها فائق بیاید. او رفته‌رفته به جایگاه قدرتمندترین فرد در وزارت هنری هشتم دست می‌یابد و شاهد تمام نقاط عطف در تاریخ انگلستان است.
بخوانید: ۱۲ کتاب برتر ادبیات کلاسیک جهان
کتاب درک یک پایان اثر جولین بارنز
بارنز، به عنوان یکی از نویسندگان مشهور معاصر شناخته میشود. او به خاطر این کتاب برنده‌ی جایزه‌ی بوکر سال ۲۰۱۱ شد. این کتاب به همراه یک گفتگو از او به چاپ رسیده است. در توضیحات پشت جلد آمده است: «تونی وبستر، عادی بودن زندگی‌اش را پذیرفته؛ کار و بازنشستگی، ازدواج و طلاقی دوستانه. اما او هم مثل ما جوانی‌اش را در درون خود نگه داشته و به سالمندی رسیده است. مهم‌ترین واقعه عمرش دوستی با ایدرئین تیزهوش و مستعد فاجعه است؛ مرید آلبر کامو، چهل سال بعد دفتر خاطرات همین دوست که طبق وصیت‌نامه به او واگذار شده، او را بر می‌انگیزد تا زندگی خود را بازخوانی کند.
درک یک پایان برنده‌ی مهم‌ترین جایزه‌ی ادبی بریتانیا در ۲۰۱۱ شد. رییس هیئت داوران بوکر در توصیف آن گفت: “کتاب مایه‌های یک اثر کلاسیک انگلیسی را دارد. این داستانی است که با انسان قرن بیست و یکم سخن می‌گوید.”» در بخشی از داستان می‌خوانیم: «پا که به سن می‌گذارید، انتظار کمی آسایش دارید، نه؟ فکر می‌کنید استحقاقش را دارید. به هر حال، من این جور فکر می‌کردم. ولی بعد می‌فهمید که زندگی پاداش شایستگی سرش نمی‌شود. همچنین جوان که هستید، فکر می‌کنید می‌توانید درد و رنج پیری را پیش‌بینی کنید. خود را در عالم خیال تنها می‌بینید – طلاق گرفته‌اید، شوهر از دست داده‌اید، بچه‌ها بزرگ شده‌اند و به راه خود رفته‌اند، دوستان یکی یکی می‌میرند.»
بخوانید: کتاب‌هایی از نویسندگان زن برای زنان
کتاب لینکلن در باردو اثر جورج ساندرز
نخستین داستان بلند جورج ساندرز جایزه بوکر ۲۰۱۷ را به خود تعلق داد و در همان سال در لیست پرفروشترینهای نیویورکتایمز و یواس تودی قرار گرفت.
این رمان کتابی در سبک ادبیات تجربی و داستان تاریخی است و داستانی را روایت میکند که در آن آبراهام لینکلن از قبر پسر یازده ساله‌اش، ویلیام دیدار میکند که در ۱۱ سالگی بر اثر بیماری تیفوس درگذشته‌است. تقریبا کل این رمان در قالب دیالوگ نوشته شده است. ساندرز، پیش زمینه و ایده خلق این داستان از روایت پسر عموی همسرش گرفته‌است که شرح ماجرا و دیدار لینکلن از قبر پسرش را برای‌اش بازگو میکند. بیشتر رخدادهای این رمان در مکانی به نام باردو رخ می‌دهد، واژه‌ای که در آیین بودایی به معنای سرزمین میانه یا برزخ است، جایی که در آن روح میان تناسخ و مرگ است ولی با بدن جسمانی ارتباطی ندارد.
