آثار هنری از داستان و رمان گرفته تا فیلم و سریال یا هنرهای تجسمی و نمایشی و حتی موسیقی، برای لذت بردن و درک بهتر نیازمند دانش خاص زیباشناسی هستند. تحصیل در رشته‌های آکادمی هنری هم نه برای همه ممکن است و نه اساسا همه علاقه‌ای به چنین کاری دارند و نهایتا می‌خواهند برای لذت بردن از ریزه‌کاری‌هایی که یک هنرمند در کارش استفاده کرده، مسلح به دانشی عمومی باشند.
کتاب‌های زیادی هستند که می‌توانند ما را برای این کار کمک کنند، اما خب احتمالا بسیاری از آن‌ها تخصصی و دارای متن‌های سنگین باشند. ما در این گزارش هفت کتاب که می‌تواند دانش عمومی شما را نسبت به آثار هنر و درک بهتر از آن‌ها بالا ببرد به شما معرفی کرده‌ایم تا هم از خواندن کتاب‌ها لذت ببرید و هم بیاموزید که لذت بردن از یک اثر هنری چیست و چگونه است.
کتاب بیست الگوی کهن پیرنگ
هدف این کتاب آشنا کردن شما با شکل کلی پیرنگ‌هاست. دستور‌العملی برای بعضی از متداول‌ترین کاربردهای پیرنگ‌های اصلی. اما به هیچ‌وجه شما را از تخطی از اصول اساسی هرکدام از پیرنگ‌ها منع نمی‌کند. فکر نکنید که باید حتی کوچک‌ترین جزئیات این کتاب را کپی کنید. پیرنگ یک روند است نه یک هدف. هنگام ساخت پیرنگتان آن را به عنوان توده‌ای از خاک رس در نظر بگیرید که نیاز به قالب‌گیری محکمی دارد حالت استاندارد پیرنگی را که انتخاب کرده‌اید در داستانی که می‌خواهید بنویسید به کار ببرید. از یک طرف داستانتان را وادار به متناسب بودن با آن نکنید و از طرف دیگر آن‌قدر شل نگیرید که هیچ تناسبی وجود نداشته باشد پیرنگ فرم ایده شماست و هنگام نوشتن به آن شکل و تجسم می‌بخشد.بدانید که شما در خدمت پیرنگ نیستید پیرنگ در خدمت شماست.مجبورش کنید که برایتان کار کند.
نویسنده در این کتاب با طرح سوال‌هایی درباره چیسیتی پیرنگ و انواع آن، قدمت آن را به اندازه قدمت خود ادبیات می‌داند. او عقیده داردکه پیرنگ یک نیرو است که در تمام داستان جریان دارد، که تمام اتم‌های زبان را جذب میکند (لغات، جملات، بند‌ها) و آن‌ها را بر اساس هدف و منطق مشخصی سازماندهی میکند (شخصیت، عملکرد، مکان) . این تأثیر فزاینده پیرنگ و شخصیت است که همه‌چیز را خلق میکند.
بخوانید: ۸ کتاب برای ورود بدون ترس به کارآفرینی
کتاب اشارت‌های پست‌مدرنیته
مقالاتی که در این کتاب گرد آمده‌اند حاصل بررسی گرایش‌های اجتماعی، فرهنگی و سیاسی دهه‌های اخیر هستند که معمولا در بستر پست‌مدرنیسم مطرح می‌شوند. هدف نویسنده این است که پست‌مدرنیسم را تجزیه و تحلیل کند و از این رهگذر معلوم دارد که چرا این جریان حائز اهمیت است. در این کتاب زمینه‌ها و اسلاف پست‌مدرنیسم را به خوبی نشان می‌دهد و ارزیابی دقیقی از پاسخ‌های جامعه‌شناختی به مسئله پست‌مدرنیسم به عمل می‌آورد. در سرتاسر کتاب تاکید فراوانی بر نشان دادن ربط این جریان به زندگی روزمره انسان غربی صورت می‌گیرد.
پست‌مدرنیته برای افراد بسیار متفاوت معناهای بسیار متفاوتی دارد. ممکن است پست‌مدرنیته به معنای ساختمانی باشد که با نخوت و غرور “نظم و ترتیب‌هایی” را به رخ می‌کشد که نشان می‌دهند چه چیزی با چه چیزی تناسب دارد و از چه چیزی باید پرهیز کرد. پست‌مدرنیته به معنای سرعت تغییر جهان اطراف ما و آمد و شد پی در پی حالات و اوضاع مختلفی است که هیچ کدام فرصتی برای ماندن و سخت شدن ندارند. پست‌مدرنیته به معنای توجه به همه چیز و همه جهات در آن واحد است به قسمی که نمی‌توانیم توجه خود را مدتی کوتاه روی چیزی متمرکز کنیم و به هیچ چیز نمی‌توانیم نگاه واقعاً دقیقی بیندازیم.
بخوانید: ۸ کتاب برای فهم بهتر هنرهای نمایشی و تئاتر
کتاب اهمیت نظریه از پولیس تا پسامدرنیسم
تری ایگلتون در مقاله‌ای با عنوان «آرمان‌گرایی در نقد آمریکایی» اجتناب استراتژیک نقد نو از نظریه‌پردازی را اینگونه توصیف کرده است: نقد نو، فرزند سیاست شکست‌خورده اصلاحات ارضی در دهه ۱۹۳۰ و نیرو گرفته از افول نقد استالین‌زده مارکسیستی، فنون «نقد عملی» آی ای ریچاردز و اف آر لیوس را با بازآفرینی «زندگی زیباشناختی» جنوب کهن در بافت ظریف شعر پیوند زد… اما از آنجا که رمانتی‌سیسم صرف به لحاظ ایدئولوژیکی دیگر پذیرفتنی و محتمل نبود، نقد نو ضدیت توام با حسرت خود با علم‌باوری را به زبانی سخت «عین گرایانه» به بیان در آورد: در واقع شعر سختی الماس‌گونه «گلدان» یا «شمایل» را داشت، ساختاری متشکل از تنش‌های پیچیده اما جداافتاده از جریان تاریخ و نیت مولف، ساختاری خودبسنده و تغییرناپذیر… نقد نو در واکنش به چیزانگاری جامعه پیروزمندانه به شعر عینیت بخشید.
بخوانید: ۸ کتاب درباره سالمندی و کنار آمدن با آن
کتاب چیزهایی هست که نمی‌دانی
کتاب چیزهایی هست که نمی‌دانی با زیرعنوان: زندگی و مصاحبه با ۲۰ چهره ادبی ـ هنری به انتخاب نشریه نیویورک تایمز، مخصوص مخاطبی است که کسب و کارش هنر و البته ادبیات است. درباره سرگذشت و روزمرگی‌های بیست نویسنده گوناگون است که از یک انسان معمولی تبدیل به هنرمندی طراز اول شده‌اند. عملکرد انسان‌هایی که هر یک در قالب خاصی از ادبیات، به چهره‌های ماندگار تبدیل شده‌اند. نویسندگانی مانند: جان گریشام، دن براون، ای. ال. داکترو، مک یوون، ایزابل آلنده، کازوئو ایشی گورو، شرمن الکسی و…
بیست مصاحبه کتاب برگرفته از نشریه نیویورک تایمز است که علاوه بر نویسندگان، به سراغ هنرمندان یا سیاستمدارانی که کتابی به قلم خود منتشر کرده‌اند، می‌رود و بیش از همه بر چگونگی مطالعه آن‌ها و جایگاه «کتاب» در زندگی‌شان تأکید دارد.
بخوانید: ۷ کتاب مرجع برای خودآموزی تبلیغات و بازاریابی
کتاب در جستجوی زبان نو
رویین پاکباز، مورخ هنر، مدرس، منتقد و نقاش برجسته معاصر است. او از آغاز دهه ۱۳۵۰ تدریس تاریخ هنر را در دانشکده هنرهاى زیبا آغاز کرد و از بنیانگذاران تدریس این رشته در ایران بود. پاکباز از آن زمان تاکنون بىوقفه به تدریس تاریخ هنر، تألیف و ترجمه کتب بنیادى و پژوهش و تاریخنگارى در باب هنر ایران پرداخته است. آثار تالیفى او در زمره کتب درسى و مرجع رشته هنر است که در جستجوی زبان نو با زیرعنوان تحلیلی بر سیر تحول هنر نقاشی در عصر جدید از آن جمله است.
طرح جلد نوبت چاپ تازه کتاب، یکی از نقاشی های جکسون پولاک – نقاش آمریکایی و از پیش‌گامان جنبش هیجان‌نمایی انتزاعی – است. این سبک آمیزه‌ای از هیجان اکسپرسیونیستی، نگاره‌های ساده بدوی (نقاشی شنی سرخپوستی و باغ‌های ذن) و تجربه‌ای از نظم در غالب بی نظمی می باشد. هنرمندان این سبک بیش از آنکه در سبک باهم شباهت داشته باشند، در نگرش و دیدگاه دارای وجه اشتراکند؛ همه می‌خواهند قیود و تکنیک‌های سنتی و دستوری را زیر پا گذاشته و ضوابط دیرینه زیبایی شناختی را لغو اعلام کنند، که نمونه بارز آن نقاشی‌های جکسون پولاک است.
چنین به نظر می‌رسد که دانش هنرهای تجسمی به رغم گسترش نسبی این هنرها هنوز در جامعه ما از وسعت و عمق لازم برخوردار نیست. تاثیر منفی این کاستی را در عرصه‌های مختلف نقد هنری ـ از تحلیل و نقد تا فعالیت‌های خلاقه ـ می‌توان ملاحظه کرد. خصوصا در آنجا که هنرمند یا منتقد و یا تماشاگر به هنر نوین می‌پردازد، اهمیت توسعه و تعمیق شناخت هنری آشکارتر می‌شود. زیرا در این مورد روشی معین در «دیدن»، و مساله زبانی جدید پیش می‌آید که دست‌کم دانشی مناسب را در زمینه‌های تاریخی، زیبایی‌شناسی، و فنی می‌طلبد. انگیزه تدوین کتاب حاضر از همین نیاز برآمده است.
بخوانید: ۸ کتاب برای تقویت هوش و حافظه و یادگرفتن اندیشیدن
کتاب در ستایش سایه‌ها
کتاب در ستایش سایه‌ها مقاله‌ای است که زیبایی‌شناسی را به روایتی داستان‌گونه و به سبکی کمتر دیده‌شده تشریح میکند. این کتاب که توسط رمان‌نویس سده بیستم ژاپنی جونیچیرو تانیزاکی نوشته شده است، گریزهای زیرکانه‌ای به موضوع‌های متنوعی می‌زند و به بررسی آن‌ها می‌پردازد. موضوع‌هایی مانند معماری، یشم، مواد غذایی و حتی سرویس‌های بهداشتی. تانیزاکی همچنین خیلی دقیق و موشکافانه به ترکیب این موارد و استفاده از فضای ساختمان‌ها اشاره میکند.
در ستایش سایه‌ها از همه جزئیاتی که منجر به مختل شدن هارمونی در یک اتاق می‌شود صحبت و تفسیر میکند. چشمان تانیزاکی از معماری گرفته تا غذا پرسه می‌زند و آمیزه‌ای از درک فضاهای معماری، توصیف نور و جلای شمع و حضور زنان در تاریکی خانه ارائه می‌دهد. نتیجه، وصف کلاسیکی است از جدال میان سایه در اندرونی‌های سنتی ژاپنی و نور خیره‌کننده دوران مدرن…
درواقع در ستایش سایه‌ها که سال هاست متنی کلاسیک در مطالعات زیبایی‌شناسی ژاپنی به شمار می‌رود. بیش از آن که مقاله‌ای علمی باشد نوشته‌ای خلاقانه است به قلم یکی از مهم‌ترین رمان‌نویسان ژاپنی سده بیستم. جونیچیرو تانیزاکی در این مقاله در قالب جستارهایی پراکنده، که در عین حالبه هم پیوسته اند. او دریافت‌های شخصی‌اش را با روایتی داستان گونه بیان میکند و یکی از نامتعارف‌ترین نمونه‌های زیباشناسی تجربه‌گرایانه را می‌آفریند.
بخوانید: ۸ کتاب فراروان‌شناسی که باید برای داشتن آرامش بخوانید
کتاب فضا به‌مثابه پشتیبان
کتاب فضا به مثابه پشتیبان (نگاهی به رویکردهای پدیدارشناسانه در هنر مدرن) نوشته فواد فراهانی است که در دو فصل تحت عنوان اتوپیای کانستراکتیویسم و هنر نور و فضا نگارش شده است؛ نخستین فصل نگاهی دیگر دارد بر کانستراکتیویسم یا ساختارگرایی و تلاشی دارد برای معرفی مفهوم پدیدار شناسی، در این فصل زیبایی شناسی اتوپیای کانستراکتیویسم در سه مرکز روسی، هلندی و آلمانی مورد بررسی قرار گرفته است. فصل دوم تمرکز خود را بر هنرمندان معاصری که با فعالیت در رسانه های گوناگون ماهیت هنر را به چالش کشیده و از شیوه های بیانی متنوع بهره برده اند قرار داده و آن ها را که برای عموم ایرانیان ناشناس اند معرفی کرده است.
روایت این کتاب از بیابانی از احساس خالص مالویچ شروع می‌شود و با گذر از توپیای کانستراکتیویسم، برنامه‌ای را دنبال میکند که هدفش تجربه‌پذیر ساختن پدیده خالص است: «نور و فضا»، جنبش دهه ۱۹۶۰ گروهی از هنرمندان کالیفرنیای جنوبی که فهم متفاوتی از هنر را پیشنهاد می‌کنند. هنر آن‌ها نه کمی، بلکه کیفی است و این «کیفیت» احساس و ادراک می‌شود.
این جریانی از هنر است که در مقابل مفهوم (کانسپت)، ادراک (پرسپشن) را می‌نشاند و با حساس ساختن حواس، به دنبال تجربه خود واقعیت است نه بازنمایی آن؛ این هنر به چیزی فراتر از ماده دست می‌یابد که حتی شروع و پایانی هم ندارد. کتاب در فصل اول به بازگفت کانستراکتیویسم در مقام هنر ادراک می‌پردازد و بینش بنیادکاوانه آن را رویکردی پدیدارشناسانه (اندیشیدن به ساختار پدیده‌ها) برمی‌شمارد؛ و با تعریف پدیدارشناسی به عنوان «رفتن به سراغ سرآغازهای هر شناختی»، در فصل دوم برخی از مهم‌ترین هنرمندان معاصر را معرفی میکند که در ایران کمتر آشنا هستند. این هنرمندان با فعالیت در طیف وسیعی از رسانه‌ها، شکل‌های بیانی متعددی را تجربه کرده‌اند و توانسته‌اند ماهیت هنر را به چالش کشند.
