علل و عوامل خطر بیماری آلزایمر

دانشمندان هنوز در تلاشند تا به طور کامل علت یا علل بیماری آلزایمر را درک کنند. در حالی که نقش ژنتیک در این بیماری شناخته شده است، سیگار کشیدن، سلامت ضعیف قلب و عروق و سایر عوامل خطر نیز می‌توانند نقش داشته باشند. اگرچه تحقیقات همچنان در جریان است، اما درک نشانه‌های آلزایمر (پلاک‌ها و درهم‌تنیدگی‌ها) و آنچه در مورد افزایش احتمال ابتلا به این بیماری شناخته شده است، مفید است.

علل شایع

علت مشخصی برای بیماری آلزایمر شناسایی نشده است. تفکر فعلی این است که این بیماری به دلیل ترکیبی از عوامل خطر در طول زمان ایجاد می‌شود. این عوامل شامل عوامل خطر ژنتیکی، سبک زندگی و محیطی است.

بیماری آلزایمر با تجمع پروتئین‌ها در مغز مشخص می‌شود. اگرچه این مورد در فرد زنده قابل اندازه‌گیری نیست، اما مطالعات گسترده کالبدشکافی این پدیده را نشان داده است. این تجمع به دو صورت آشکار می‌شود:

• پلاک‌ها: رسوبات پروتئین بتا-آمیلوئید که در فضاهای بین سلول‌های عصبی جمع می‌شوند
• درهم‌تنیدگی‌ها: رسوبات پروتئین تاو که در داخل سلول‌های عصبی جمع می‌شوند

دانشمندان هنوز در حال مطالعه چگونگی ارتباط پلاک‌ها و درهم‌تنیدگی‌ها با بیماری آلزایمر هستند، اما به نوعی باعث می‌شوند زنده ماندن سلول‌ها دشوار شود.

کالبدشکافی‌ها نشان داده‌اند که اکثر افراد با افزایش سن تا حدی پلاک و درهم‌تنیدگی ایجاد می‌کنند، اما افراد مبتلا به آلزایمر بسیار بیشتر از افرادی که به این بیماری مبتلا نیستند، این موارد را تجربه می‌کنند. دانشمندان هنوز نمی‌دانند چرا برخی افراد نسبت به برخی دیگر پلاک و درهم‌تنیدگی بیشتری ایجاد می‌کنند، اگرچه چندین عامل خطر برای بیماری آلزایمر کشف شده است.

سن

افزایش سن مهم‌ترین عامل خطر برای ابتلا به بیماری آلزایمر است. تخمین زده می‌شود که از هر سه نفر بالای ۸۵ سال، یک نفر به این بیماری مبتلا است.

در میان افراد مسن، لاتین‌تبارها ۱٫۵ برابر بیشتر از سفیدپوستان و آفریقایی‌آمریکایی‌ها دو برابر بیشتر از سفیدپوستان در معرض خطر هستند. این گروه‌ها همچنین نسبت به سفیدپوستان میزان بیشتری از بیماری‌های قلبی عروقی دارند که خطر ابتلا به آلزایمر را افزایش می‌دهد.

احتمال تشخیص آلزایمر تقریباً هر پنج سال بعد از ۶۵ سالگی دو برابر می‌شود.

ژنتیک

افرادی که یک والد یا خواهر و برادر مبتلا به آلزایمر دارند، دو تا سه برابر بیشتر از افرادی که سابقه خانوادگی ندارند، به این بیماری مبتلا می‌شوند. اگر بیش از یک خویشاوند نزدیک درگیر باشد، خطر حتی بیشتر می‌شود.

دانشمندان دو نوع ژن را شناسایی کرده‌اند که با این بیماری مرتبط هستند. اولین ژن ApoE 4と考え می‌شود که یک ژن خطر است که احتمال ابتلا به آلزایمر را افزایش می‌دهد، اما آن را تضمین نمی‌کند. علاوه بر ApoE 4، دانشمندان فکر می‌کنند ممکن است تا ده‌ها ژن خطر دیگر وجود داشته باشد که هنوز کشف نشده‌اند.

نوع دوم ژن یک ژن تعیین‌کننده است که بسیار نادرتر است. ژن‌های تعیین‌کننده فقط در چند صد خانواده بزرگ در سراسر جهان یافت می‌شوند. اگر ژن تعیین‌کننده به ارث برسد، فرد بدون شک به آلزایمر مبتلا خواهد شد، احتمالاً در سن بسیار پایین‌تر.

افراد مبتلا به سندرم داون بیشتر احتمال دارد به آلزایمر مبتلا شوند و ۱۰ تا ۲۰ سال زودتر از افراد بدون این بیماری به آن مبتلا می‌شوند.۴ سندرم داون ناشی از داشتن سه نسخه از کروموزوم ۲۱ است که ژن تولیدکننده بتا-آمیلوئید را دارد.

قلب و عروق

ارتباط قوی بین سلامت قلب و مغز وجود دارد. افرادی که عاری از بیماری قلبی یا شرایط مرتبط با آن هستند، نسبت به افرادی که مشکلات قلبی عروقی دارند، خطر ابتلا به آلزایمر یا سایر انواع زوال عقل کمتری دارند.

شرایطی که به قلب و رگ‌های خونی آسیب می‌رسانند، جریان خون به مغز را کاهش می‌دهند و تفکر این است که این امر مشکلات شناختی ناشی از تجمع پلاک‌های پروتئینی و درهم‌تنیدگی‌ها را بزرگنمایی می‌کند. بیماری عروق کرونر، فیبریلاسیون دهلیزی، بیماری دریچه و نارسایی قلبی خطر زوال عقل را افزایش می‌دهند.

پیشگیری یا کنترل فشار خون بالا، کلسترول بالا، دیابت و بیماری‌های قلبی ممکن است خطر ابتلا به آلزایمر را کاهش دهد، زیرا همه این موارد می‌توانند به رگ‌های خونی یا قلب آسیب بزنند.۱ فشار خون بالا خطر سکته مغزی را افزایش می‌دهد که می‌تواند خطر زوال عقل را افزایش دهد.

شواهدی وجود دارد که نشان می‌دهد این شرایط به خودی خود نیز می‌توانند خطر زوال عقل را افزایش دهند. زمانی که آنها ترکیب شوند، می‌توانند خطر را به شدت افزایش دهند. برای مثال، داشتن دیابت و سایر عوامل خطر می‌تواند خطر را سه برابر کند.

یک مطالعه در سال ۲۰۱۲ نشان داد که افراد مبتلا به اختلال خفیف شناختی در صورت داشتن مشکلات قلبی عروقی، بیشتر به زوال عقل پیشرفت می‌کنند.

عوامل خطر سبک زندگی

اگرچه سن و سابقه خانوادگی خارج از کنترل شما هستند، چندین عامل قابل تغییر می‌توانند بر احتمال ابتلا به بیماری آلزایمر تأثیر بگذارند.

ارتباطی بین ضربه شدید به سر و توسعه آینده آلزایمر پیدا شده است، بنابراین افرادی که اقدامات ایمنی مانند بستن کمربند ایمنی و عدم شرکت در فعالیت‌هایی که خطر سقوط بالایی دارند را انجام می‌دهند، در موقعیت بهتری قرار دارند.

از آنجایی که افراد مسن بیشتر در معرض خطر زمین خوردن هستند، خانه را برای موارد خطرناک بررسی کنید و در صورت نیاز تجهیزات ایمنی مانند نرده‌های دستی نصب کنید. و البته استفاده از تجهیزات ایمنی مانند کلاه هنگام دوچرخه‌سواری، اسکی، اسکیت‌سواری یا ورزش‌های دیگر ضروری است.

شواهد برای ترویج ورزش و رژیم غذایی سالم برای کاهش خطر آلزایمر، و همچنین اجتناب از دخانیات و محدود کردن مصرف الکل در حال افزایش است.

عادات خواب ضعیف یا آپنه خواب که منجر به خواب عمیق کمتر یا خواب آلودگی در روز می‌شود نیز ممکن است خطر را افزایش دهد.

مشخص شده است که فعالیت اجتماعی و شرکت در فعالیت‌های فکری محرک اثر محافظتی در برابر بیماری آلزایمر دارد. سطح تحصیلات پایین (کمتر از تحصیلات متوسطه) مدت‌هاست با افزایش خطر ابتلا به آلزایمر مرتبط بوده است.

آیا آلومینیوم باعث آلزایمر می‌شود؟

خیر، این یک گمانه‌زنی قدیمی است. انجمن آلزایمر گزارش می‌دهد که هیچ مطالعه‌ای ارتباطی بین قرار گرفتن در معرض آلومینیوم و آلزایمر، چه به‌عنوان علت و چه به‌عنوان عامل خطر، تأیید نکرده است.

سوالات متداول

چه چیزی باعث بیماری آلزایمر می‌شود؟

دانشمندان کاملاً نمی‌دانند چه چیزی باعث بیماری آلزایمر می‌شود، اما متوجه شده‌اند که برخی تغییرات در مغز باعث از دست رفتن پیشرونده نورون‌ها (سلول‌های عصبی) و اتصالات آنها می‌شود. این امر عمدتاً به دلیل تشکیل ضایعاتی به نام پلاک و رشته‌های پروتئینی درهم‌تنیده به نام درهم‌تنیدگی در مغز است. این تغییرات ممکن است به دلیل تغییرات مرتبط با افزایش سن در مغز همراه با عوامل ژنتیکی، محیطی و سبک زندگی که به شروع بیماری کمک می‌کنند، ایجاد شوند.

آلزایمر با از دست دادن پیشرونده حافظه، شناخت، قضاوت، استدلال، آگاهی فضایی، ارتباط، مهارت های حرکتی و در نهایت، توانایی زندگی مستقل مشخص می شود. علائم در مراحل اولیه به راحتی قابل تشخیص نیستند، اما اغلب شامل موارد زیر می شوند:

• دشواری در انجام کارهای معمول
• گم شدن یا گم کردن وسایل
• جا افتادن قرارها
• فراموش کردن رویدادهای یا مکالمات اخیر
• قضاوت ضعیف، به ویژه در مورد امور مالی
• دشواری در پیدا کردن کلمات یا نوشتن
• تغییرات شخصیتی
• کناره گیری از کار یا فعالیت های اجتماعی

چه پروتئین هایی با بیماری آلزایمر مرتبط هستند؟

برخی معتقدند که آلزایمر ناشی از تجمع غیرطبیعی دو پروتئین در مغز است. یکی به نام آمیلوئید در تشکیل پلاک های اطراف سلول های مغزی نقش دارد. دیگری به نام تاو باعث ایجاد خوشه های درهم پیچیده از سلول های عصبی مرده و در حال مرگ به نام درهم تنیدگی نوروفیبریلاری می شود.

چه ناقل های عصبی در بیماری آلزایمر نقش دارند؟

دو انتقال دهنده عصبی که در حافظه و یادگیری نقش دارند – استیل کولین (ACH) و گلوتامات – به نظر می رسد در بیماری آلزایمر نقش دارند. از یک طرف، به نظر می رسد پلاک ها تولید مواد شیمیایی را که ACH را تجزیه می کنند، تحریک می کنند و منجر به تخلیه آنها می شوند. از طرف دیگر، مرگ پیشرونده سلول های مغزی باعث تولید بیش از حد گلوتامات می شود که سلول های مغزی را بیش از حد تحریک کرده و در نهایت آنها را می کشد.

علت مرگ در افراد مبتلا به آلزایمر چیست؟

نابودی پیشرونده اتصالات عصبی در مغز می تواند در نهایت عملکردهای حیاتی مانند بلعیدن را مختل کند. اکثر مرگ های ناشی از آلزایمر نتیجه ذات الریه ناشی از شروع دیسفاژی (مشکل بلعیدن) است. هنگامی که این اتفاق می افتد، غذا یا مایع می تواند وارد نای (نایژه) شود و باعث آسیب یا عفونت در ریه ها شود که منجر به ذات الریه می شود.

خلاصه

خبر خوب در مورد عوامل خطر بیماری آلزایمر این است که می توانید برای کاهش بسیاری از آنها و بهبود کلی سلامت خود اقدام کنید. داشتن رژیم غذایی سالم، ورزش و مدیریت شرایط سلامتی به محافظت از مغز و قلب شما کمک می کند. شما می توانید به افراد مسن در زندگی خود کمک کنید با بازدید از آنها، بردن آنها به رویدادهای اجتماعی که از آنها لذت می برند و انجام بازی هایی که قدرت شناختی آنها را تمرین می دهد. یک ذهن فعال، یک ذهن سالم است.